Hai công ty ngoại “vơ vét” vàng của Việt Nam rồi… bỏ chạy?

Liên tục than vãn, dọa dẫm, gây áp lực trước việc bị truy thu thuế và tăng thuế suất, Besra Gold Inc đã đẩy những cơ quan quản lý nhà nước của Việt Nam vào những tình huống bị động hoàn toàn.

Lợi nhuận bí ẩn

Cuối tháng 11 vừa qua, Công ty THHH khai thác vàng Bồng Miêu đã gửi văn bản số 637 TB-13/BGM cho UBND tỉnh Quảng Nam và các ban ngành liên quan thông báo việc nhà máy này phải tạm ngưng hoạt động để khắc phục sự cố sạt lở đường và nhiều hạng mục khác trong nhà máy do bão lũ.

Mỏ vàng Bông Miêu đã ngừng hoạt động với lý do bị thiệt hại do bão lũ.

Trước đó, vào ngày 6.8.2013 Besra Gold đã có thông báo gửi đến các cơ quan truyền thông và kiến nghị lên Bộ tài chính phản đối việc tăng thuế suất tài nguyên vàng từ 15-25%.

Besra Gold với hai công ty con của mình là Công ty TNHH khai thác vàng Bồng Miêu và Công ty TNHH vàng Phước Sơn dọa sẽ đóng cửa nếu kế hoạch thuế suất khoáng sản tăng lên vào năm 2014.

Không những phản đối việc tăng thuế tài nguyên, Besra Gold thậm chí còn kiến nghị giảm mức thuế suất cũ từ 15% xuống còn 6%, thuế thu nhập doanh nghiệp từ 40% xuống còn 32%.

Quan điểm của Bộ Tài chính là hiện nay nên hạn chế việc khai thác tài nguyên quý hiếm với trữ lượng có hạn, sản lượng khai thác khó quản lý, khuyến khích những doanh nghiệp thăm dò, khai thác vàng hiệu quả nên mức thuế suất tài nguyên đối với vàng cần tăng lên mức kịch trần.

Toàn bộ data center của Besra Gold nằm ở nước ngoài

Địa chỉ trang web của Besra Gold Inc là www.besra.com. Khoảng năm 2010, Besra đã đưa data center tại Việt Nam ra nước ngoài. Cụ thể hiện Besra có 1 data center tại New Zealand và 1 data center sứ dụng dịch vụ Cloud Storage của Amazon. Data center của Besra Gold nằm ở nước ngoài đồng nghĩa với việc các cơ quan chức năng của Việt Nam không thể kiểm soát được số liệu của tập đoàn này. 

Besra Gold gây áp lực bằng cách dọa nếu hai Công ty vàng lớn nhất Việt Nam này đóng cửa thì gần 1.600 lao động sẽ thất nghiệp, ngân sách sẽ thất thu, các khoản vay từ ngân hàng không thể trả và những tác động đến kinh tế xã hội cho tỉnh Quảng Nam, nơi hai công ty vàng này đang hoạt động.

Trước những động thái “dọa Nhà nước” của Besra Gold, thời điểm đó ông Phạm Quang Tú - Phó Viện trưởng Viện Tư vấn Phát triển (CODE) cho rằng việc doanh nghiệp kêu như vậy là do doanh nghiệp cứ kêu lên hòng có lợi.

Về mặt lợi nhuận của Besra Gold từ khi được cấp phép khai thác hai mỏ vàng lớn nhất ở Quảng Nam cho đến nay vẫn là một bí ẩn.

Cơ hội để biến dọa dẫm thành sự thật

Trong thông báo số 637-13/BGM ông Lê Minh Kha – Tổng giám đốc Công ty THHH khai thác vàng Bồng Miêu nêu: Mưa lũ và sạt lở đất nghiêm trọng đã làm hư hỏng đoạn đường từ Tam Kỳ đến mỏ, từ mỏ vào núi Kẽm bị hư hỏng vì vậy xe cộ không thể lưu thông được.

Văn bản này cũng nêu rõ mặc dù đang cố gắng hết sức nhưng vì lý do bất khả kháng nên công ty buộc phải ngưng mọi hoạt động sản xuất.

Đổ thanh vàng doré tại Bồng Miêu. Ảnh: Trần Việt Đức

Công nhân được thông báo nghỉ việc tạm thời vào lúc 2h chiều ngày 16.11.2013 cho đến khi được thông báo làm việc trở lại.

Tất cả các nhân viên đang làm việc tại Mỏ Bồng Miêu sẽ nhận được mức lương tối thiểu được Chính phủ quy định là 1.650.000 đồng/tháng. Số công nhân hiện tại của Bồng Miêu khoảng 750 người.

Một số bộ phận vẫn làm việc để đảm bảo an ninh trật tự trong khu vực nhà máy và đảm bảo tài sản của công ty (những nhân viên đi làm thì vẫn nhận lương bình thường).

Ở Phước Sơn, công nhân được thông báo tạm nghỉ việc từ lúc 10 đêm 26.11.2013 và hưởng lương tối thiểu như trên cho đến khi tình trạng được giải quyết, do một số nhân viên nhà bếp chặn đường đi qua thôn 4 xã Phước Đức.

Nguyên nhân là do công ty đang gặp khó khăn về sản xuất và tài chính (giá vàng giảm 30% từ đầu năm đến nay, hàm lượng vàng khai thác cũng thấp hơn nhiều so với những năm trước), nên phải cắt giảm chi phí bằng cách đóng cửa các bếp ăn tại Đà Nẵng và Phước Sơn. Nguyên nhân đóng cửa mỏ vàng Bồng Miêu khả dĩ hợp lý vì lý cần khắc phục thiệt hại do mưa lũ, nhưng nguyên nhân đóng cửa mỏ vàng Phước Sơn có nhiều điểm không rõ ràng.

Hơn và gần 1 tháng trôi qua, 2 mỏ vàng Bồng Miêu và Phước Sơn của Besra Gold vẫn chưa có dấu hiệu hoạt động trở lại.

Hai công ty vàng lớn nhất Việt Nam

Công ty TNHH khai thác vàng Bồng Miêu được cấp phép đầu tư số 331022000008 do UBND tỉnh Quảng nam cấp ngày 27.6.2008 và sửa đổi qua từng thời kỳ với tổng vốn đầu tư 40 triệu USD, phía nước ngoài chiếm 85%.

Công ty TNHH vàng Phước Sơn được cấp phép thăm dò năm 1999 và chính thức khai thác vào tháng 6.2011 với tổng vốn đầu tư 73,4 triệu USD trong đó vốn nước ngoài chiếm 80%.

Năm 2013 theo trang web của Besra, công ty này ước tính sẽ sản xuất khoảng 60.187 oz vàng và dự kiến đạt 70.000 oz vào cuối năm tài chính 2014.

Mỏ vàng Phước Sơn công suất 1.000 tấn quặng/ngày, tỉ lệ thu hồi vàng là 92-95%. Mỏ vàng Bồng Miêu 500 tấn quặng/ngày, tỉ lệ thu hồi vàng là 88%. 

Khi chúng tôi đến thị trấn Khâm Đức - đại bản doanh của Công ty TNHH vàng Phước Sơn người dân và nhất là những hộ buôn bán trong chợ Khâm Đức vẫn không ngớt bàn tán về việc Công ty TNHH vàng Phước Sơn đang đóng cửa.

Một số người buôn bán chuyên cung cấp nhu yếu phẩm cho mỏ vàng Phước Sơn đứng trước nguy cơ vỡ nợ vì bị công ty này nợ tiền thông qua một đầu mối chuyên cung cấp thực phẩm.

Xin được nhắc lại là ngay thời điểm hai công ty vàng lớn nhất Việt Nam này tuyên bố ngừng hoạt động, Ngân hàng Nhà nước đã cấp giấy phép xuất khẩu vàng nguyên liệu hơn 300 kg cho Besra Gold.

Theo đó Công ty TNHH khai thác vàng Bồng Miêu được xuất khẩu bổ sung 82,7 kg vàng nguyên liệu có hàm lượng từ 60-99,99%.

Công ty TNHH vàng Phước Sơn được xuất khẩu bổ sung 244 kg vàng nguyên liệu có hàm lượng từ 60% đến 99,99%. Tất cả đều qua cửa khẩu Tân Sơn Nhất.

Theo các ông chủ mỏ vàng ở Phước Sơn, việc Besra Gold tạm ngừng hoạt động khai thác ở Bồng Miêu và mỏ Đăk Sa ở Phước Sơn chỉ là “đòn gió”.

Đối với mỏ vàng Bồng Miêu, việc đóng cửa có thể chấp nhận được vì trữ lượng mỏ này còn lại ít, hơn nữa Besra đã “ăn đủ” rồi. Riêng tại mỏ vàng Đăk Sa không dễ gì Besra nhả ra vì đây là nơi mà tất cả các ông chủ mỏ vàng Phước Sơn đều mơ ước.

Minh Sơn