VIỆT NAM (NV) – Sẽ không có ai phải chịu trách nhiệm về chuyện thủy điện đột ngột xả nước khiến bốn đứa trẻ 12 tuổi, ngụ tại thị trấn Củng Sơn, huyện Sơn Hòa, tỉnh Phú Yên uổng mạng hôm 24 tháng 5.
Sáng 24 tháng 5, do đột nhiên được nghỉ học, bảy học sinh lớp sáu trường Trung học Củng Sơn rủ nhau ra đoạn sông Ba, gần cầu sông Ba chơi. Vào mùa này, nước sông Ba chỉ còn xâm xấp, có thể đi bộ qua sông. Không may cho chúng là khi đang tắm, nước từ thượng nguồn đột nhiên ào ạt đổ xuống hạ lưu. Ba đứa trẻ chơi trên bờ vô sự còn bốn đứa trẻ đang ở dưới sông bị nước cuốn và đến trưa 25 tháng 5 người ta mới tìm đủ bốn xác.
Nguyên nhân khiến nước từ thượng nguồn đột nhiên ào ạt đổ xuống hạ lưu đã được xác định là do Nhà máy Thủy điện Sông Ba Hạ xả nước.
Ba trong bốn đứa may mắn sống sót kể rằng, bạn chúng đang ở giữa dòng khi nước cuồn cuộn đổ về. Lúc đầu, bạn chúng định leo lên một tảng đá để tránh nhưng thấy sức nước quá mạnh nên quyết định chạy vào bờ nhưng không kịp thóat.
Sau sự kiện bốn đứa trẻ uổng mạng, ngày 25 tháng 5, đại diện Bộ Công Thương, chính quyền tỉnh Phú Yên, huyện Sơn Hòa và Nhà máy Thủy điện sông Ba Hạ đã ngồi lại với nhau.
Theo tường thuật của tờ Tuổi Trẻ thì ở cuộc họp ấy, ông Cao Minh Hòa, Phó Bí thư huyện Sơn Hòa, bảo rằng, ông sống ở vùng này đã 40 năm nhưng chưa bao giờ thấy vào mùa này, nước lại ào ạt đổ về như mùa lũ. Giống như nhiều người dân khác trong vùng, ông Hòa tỏ ra bất bình vì Nhà máy Thủy điện Sông Ba Hạ xả nước mà không thông báo.
Ông Đặng Văn Tuần, Tổng Giám đốc Công ty Thủy điện Sông Ba Hạ, khẳng định, việc xả nước đã tuân thủ đúng “quy trình vận hành liên hồ chứa”. Khi lưu lượng nước đổ về hồ chứa 400 m3/s/ngày thì xả nước phát điện. Ông Tuần khẳng định, xả nước như vậy là “hoạt động sản xuất, kinh doanh bình thường, ‘đúng theo quy định’ của Thủ tướng và Bộ Công Thương”.
Đại diện Bộ Công Thương, ông Tô Xuân Bảo, Cục phó Cục Kỹ thuật an toàn và môi trường công nghiệp, xác nhận, việc Nhà máy Thủy điện Sông Ba Hạ xả nước vào ngày 24 tháng 5 là “vận hành bình thường” để phát điện “theo kế hoạch”. Ông Bảo chỉ lấy làm tiếc là Công ty Thủy điện Sông Ba Hạ “làm chưa tốt công tác cảnh báo để bảo đảm an toàn cho người dân sống ở vùng hạ du”. Tuy nhiên cũng chính ông Bảo nói thêm, “theo qui định”, các nhà máy thủy điện chỉ phát cảnh báo xả nước trong mùa lũ chứ qui định không đòi phát cảnh báo khi xả nước giữa mùa khô.
Ông Hòa không tán thành “qui định” đó. Theo ông, các nhà máy đã có hệ thống cảnh báo xả nước, chỉ cần mở hệ thống loa,. hụ còi 30 phút trước khi tăng lưu lượng xả để mọi người biết thì sẽ tránh được nhiều chuyện đau lòng. Ông Phạm Đình Phụng, Phó Chủ tịch huyện Sơn Hòa, nhấn mạnh sự lo ngại khi các nhà máy thủy điện xả nước theo kế hoạch sản xuất kinh doanh và lệnh của Trung tâm Điều độ hệ thống điện quốc gia (A0) nhưng không thông báo cho dân biết, trong khi dọc khu vực hạ lưu như sông Ba là nơi dân cư đông đúc, tắm sông, mò cua, bắt ốc là chuyện bình thường.
Tuy tán thành đề nghị phải thông báo trước khi thay đổi lưu lượng xả nhưng ông Đào Tấn Cam, Giám đốc Sở Công Thương tỉnh Phú Yên, nhận định, thực hiện điều này không dễ vì đoạn sông Ba từ đập của Nhà máy Thủy điện Sông Ba Hạ về đến hạ lưu dài hơn 60 cây số, lệnh của A0 thường rất đột ngột, không dễ báo trước 30 phút. Giải pháp duy nhất mà ông Cam cho rằng cần áp dụng ngay là cấm tắm sông kể cả giữa mùa hè.
Ông Trần Hữu Thế, Phó Chủ tịch tỉnh Phú Yên, yêu cầu Sở Công Thương phối hợp với Nhà máy Thủy điện Sông Ba Hạ đề xuất “quy trình cảnh báo xả nước vào mùa hè” để trình Bộ Công Thương xem xét.
Trong mắt dân chúng, bốn đứa trẻ bị nước cuốn khi Nhà máy Thủy điện sông Ba Hạ đột ngột xả nước hôm 24 tháng 5 là chết oan. Dưới mắt hệ thống công quyền đó chỉ là tai nạn đáng tiếc và vì tất cả đều đã “đúng qui trình, qui định, kế hoạch” nên sẽ không có ai phải chịu trách nhiệm. Nhà máy Thủy điện Sông Ba Hạ sẽ hoạt động trở lại như mọi nhà máy thủy điện khác. (G.Đ)
