Tuesday, April 4, 2017

Tháng Tư nhớ lại: Giờ phút cuối cùng của một đơn vị QLVNCH tại Sài Gòn

Chi Lan (viết theo Hùng)-04-04-2017
Không bao giờ chúng ta có thể ngờ được có ngày 30 Tháng Tư 1975 và không bao giờ, trước đó, chúng ta nghĩ rằng ngày 30 Tháng Tư 1975 chính là ngày vành khăn tang phủ lên đầu Bà Mẹ Việt Nam.
Ðơn vị chúng tôi đang đùa giỡn với địch quân tại vùng ngoại ô Sài Gòn, khu xa lộ Ðại Hàn nối liền từ ngã tư Quân Vận (Trung Tâm Huấn Luyện Quang Trung) đến xa cảng Phú Lâm. Ðược lệnh nguyên tiểu đoàn phải về phòng thủ dọc theo Quốc lộ 1 từ ngã tư Quân Vận đến ngã ba Bà Quẹo trong đêm 27 Tháng Tư 1975.
Thưa quý vị độc giả vì vài lý do riêng mà lý do chính vẫn là anh em đồng ngũ của chúng tôi, một số đông vẫn còn trong vòng kiềm tỏa của bọn Cộng Sản khát máu, vậy những tên tuổi trong cốt truyện này chỉ là tên giả cũng như tên của đơn vị chúng tôi xin được tạm quên, trong câu chuyện đầy đau thương thống khổ, cười ra, mà nước mắt lại là máu huyết của chúng tôi, vì chúng tôi tan hàng trong lúc địch quân đang bạt vía kinh hồn không hiểu chúng tôi đang ở đâu, không hiểu chúng tôi còn hay rã, nên bước chân vào Sài Gòn mà vẫn còn run rẩy. Nếu không được bọn ăn cơm Quốc Gia thờ ma Cộng Sản chỉ lối đưa đường thì chúng cũng chưa có hoàn hồn khi bước chân vào Dinh Ðộc Lập.
Và sau đó nhân loại đâu có ngờ được những sự dã man, tắm máu khô, khủng khiếp đang bao trùm lên dân tộc tôi, những đơn vị Mũ Ðỏ, những đứa con chỉ biết sống chết cho vinh quang của đất nước, chết để bảo vệ quê hương “Quê Mẹ Việt Nam” đành phải gạt nước mắt tan hàng trong ngỡ ngàng, trong đau đớn tột cùng, trong tiếng cười khan pha lẫn máu bạn bè, đồng đội.
Với 15 tiểu đoàn tác chiến (chắc có người lấy làm lạ): Vâng đúng như vậy, 15 tiểu đoàn tác chiến, 4 tiểu đoàn pháo binh, 4 đại đội Trinh sát, 15 đại đội đa năng với kỷ luật cao độ, tác phong đứng đắn, lúc nào cũng hiên ngang đùa giỡn với tử thần, và châm ngôn “Thân dân, bảo vệ dân và giúp đỡ dân” được chúng tôi ghi khắc trong tâm hòa khẩu hiệu “Cố Gắng” để hoàn thành mọi vấn đề khó khăn trầm trọng.
Chúng tôi không sao quên được những cánh tay gầy guộc của bà mẹ Trị Thiên đã ôm chúng tôi run run dâng lệ vì sung sướng khi thấy chúng tôi trở lại Trị Thiên năm 1972. Các bà mẹ, các em gái đón chúng tôi tại đầu đường, không do chính quyền tổ chức mà do tình cảm của con người đối với con người: của các bà mẹ, của các em gái đón những đứa con yêu, những người anh can trường mang thân mình để bảo vệ đồng bào, quê hương đọa đầy. Ôi những em bé Huế dưới làn mưa đạn của quân thù đã đem đến cho chúng tôi những nắm cơm sấy trong biến cố Mậu Thân. Những vòng hoa chiến thắng của nữ sinh Quảng Ngãi đã choàng cho chúng tôi trong dịp Xuân 1966 sau Liên Kết 81, miền Trung đậm đà, miền Nam thương yêu, ở bất cứ chiến trường nào chúng tôi cũng tôn trọng kỷ luật của quân đội và kỷ luật sắt thép của binh chủng là phải tôn trọng dân được dân mến, dân thương thì chiến thắng quân thù chỉ còn là bước chân nhẹ nhàng để đón nhận vinh quang. Tại những vùng tiền tuyến, đi đâu dân cũng mến, dân cũng thương đoàn quân Mũ Ðỏ.
Tại chiến trường cam go Quy Nhơn, Bình Ðịnh đoàn quân nào ngoại quốc tới đó cũng khựng lại, nhưng đoàn quân Mũ Ðỏ dễ dàng lấn chiếm các mật khu mà chúng tự cho là đời đời bền vững. Tại miền Ðông chiến khu D, tam giác sắt trở thành những vùng quang đãng, thanh bình sau khi những cánh Thiên Thần lướt qua. Tại miền Tây Cầu Kè đến U Minh, Ðông Tháp, nơi nào ngập lụt, nơi nào khó khăn nhất, chúng tôi ít nhất cũng qua đó một lần trong vinh quang.
Vậy mà năm 1975, chúng tôi phải tan hàng, phải tù tội phải chịu đựng mọi sự trả thù thấp hèn, đón mạt dã man mà loài người không tưởng tượng nổi. Chúng tôi không một oán hờn với những người lầm đường lạc lối, nhưng nay đã thức tỉnh. Chúng tôi không một ngạo mạn với những bạn bè cùng chung chí hướng, những ân tình của dân chúng đã vun đắp chúng tôi thành một ý chí sắt đá nguyện đem tấm thân còn lại trở về quê hương.
Xin hãy đừng vơ đũa cả nắm, xin hãy dành một ý niệm tốt cho những thanh niên miền Nam Việt Nam, những người đã dâng hiến cả cuộc đời thanh xuân của mình cho Quốc gia Dân tộc, quyết không bao giờ lừa dối, man trá được. Xin hãy dùng tất cả mánh lới thủ đoạn, dù lớn hay nhỏ, dù hời hợt hay sâu xa cho quân thù. Xin linh hồn bạn bè hãy soi sáng cho đường đi lối về của những người con yêu của đất nước, xin hãy bỏ bớt những trò múa may quay cuồng, để gồm thâu tình nghĩa gần lại với quê hương dân tộc, xin hãy lấy tâm gan cộng tác với nhau, xin đừng gièm pha xấu xa, con đường trở về Thiên nan, vạn nan, đầy dẫy những chướng ngại của quân thù. Xin đừng giúp quân thù cài thêm chướng ngại cho chiến hữu, bạn bè.
***
Ðúng 10 giờ sáng ngày 30 Tháng Tư 1975, tôi nhận được lệnh rút lui, lúc đó đại đội của tôi là tuyến đầu của tiểu đoàn tại vùng ngã tư Quân Vận đến cầu Tham Lương cách hãng dệt Vinatexco 300 mét về hướng Hóc Môn. Cùng lúc đó đứa con đầu đàn của tôi báo cáo đoàn xe địch đang di chuyển vào phòng tuyến xin lệnh tôi. Tôi xin lệnh trên, được lệnh vắn tắt (“Tiêu diệt xong rút về Lăng Cha Cả chờ lệnh kế tiếp. Không thu chiến lợi phẩm, bảo toàn lực lượng”). Tôi cũng xin một nói thêm tiểu đoàn chúng tôi rải quân như sau: Ðại đội thứ 4 của tôi từ ngã tư Quân Vận đến cầu Tham Lương, đại đội thứ 3 khu Bình Thới đến ngã ba Bà Quẹo, đại đội thứ 2 từ ngã ba Bà Quẹo đến ngã tư Bảy Hiền, đại đội thứ 1 từ ngã tư Bảy Hiền đến Lăng Cha Cả và Trương Minh Ký.
Tôi cho lệnh chi tiết cho Chuẩn Úy Nhiên, trung đội trưởng Trung Ðội 1 của tôi, Nhiên nhanh nhẹn trả lời, “Hiểu và thi hành.”
Ðoàn xe địch dẫn đầu bằng 3 chiếc PT 76 thư thả tiến vào Sài Gòn không gặp một sức kháng cự nào, qua ngã tư Quân Vận, qua Khu gia binh của Liên Ðoàn 81 Biệt Cách Nhảy Dù. Tôi đưa ống nhòm theo dõi từng vết xích của chiến xa dẫn đầu đang nghiền nát quê hương tôi. Hai cột khói nâng bổng hai chiến xa dẫn đầu kèm theo tiếng nổ của mìn chống chiến xa, một loạt hỏa tiễn M72 phóng ra, 3 chiến xa dẫn đầu tan nát, kèm theo 10 xe vận tải chở đầy bộ đội Bắc Việt bị lật nghiêng. Ðoàn xe sau đụng nhau dồn cục gây thêm một số thương vong cho chúng. Những Cán Ngố chĩa súng bắn loạn xạ, nhưng chúng không thấy chúng tôi. Chúng tôi rút về tới ngã ba Bà Quẹo, một giờ vất vả và vô sự. Ðúng lúc đó địch quân cũng đã hoàn hồn và tiếp tục di chuyển, lần này chúng thận trọng di chuyển thật chậm, vừa đi vừa bắn những chỗ chúng khả nghi. Ðơn vị chúng tôi tiếp tục di chuyển về ngã tư Bảy Hiền.
Một số phóng viên ngoại quốc bu lấy tôi hỏi đủ chuyện. Lúc đầu tôi trả lời bằng tiếng của họ “Tôi không biết,” nhưng sau đó một phóng viên ngoại quốc hỏi tôi bằng tiếng Việt:
– Anh thuộc đơn vị nào?
– Nhảy Dù
– Tôi muốn hỏi anh thuộc tiểu đoàn nào?
– Anh cứ biết một tiểu đoàn Nhảy Dù đủ rồi.
Thấy tôi không muốn trả lời họ không hỏi nữa. Họ thi nhau chụp hình đơn vị đang rút của tôi rồi bỏ đi về hướng tiền quân.
Nhảy Dù! Không hiểu ai đặt ra cái luật khắt khe, “Không được tự ý trả lời phóng viên dù là tên của mình.” Quý vị thấy những đơn vị bạn có những tên thật đẹp như Cọp Vằn, Hắc Báo, Kình Ngư… Nhưng Nhảy Dù có những tên vô cùng đẹp như: Con Gà tử mị, Sư Tử mắc nước, Con Cù lần, v.v… Còn tên các tiểu đoàn trưởng như: Trưởng ấp, Xã trưởng, Bồi bàn, Cao bồi… Ðại Ðội Trưởng: T… sốt rét, N. Lai H… ghẻ,… Có một đại đội trưởng may mắn hơn có cái tên đẹp Út Bạch Lan. Thường những tên như vậy cấp dưới biết nhưng không ai dám gọi cả.
Mặc dầu địch quân tiến thật chậm, và thận trọng nhưng chúng tôi nhất định không tha, nếu chúng nắm vững tình hình tiến chậm hai giờ nữa để đơn vị chúng tôi rút lui xong, thì chắc chắn chúng sẽ vào Dinh Ðộc Lập như vào chỗ không người. Khi tới gần Vinatexco, 2 thiết giáp đi đầu bắn xả vào những “Lô cốt” trong phi trường, nhưng các lô cốt này đã bỏ trống, đơn vị phòng thủ phi trường đã bỏ ngõ từ lúc trưa ngày 29 Tháng Tư 1975. Các loại súng trên thiết giáp thi nhau nhả đạn vào những chỗ chúng nghi ngờ. Chúng đâu có ngờ một pháo đội ngụy trang kín đáo tại vị trí vãng lai của TÐ 1 PB đang sẵn sàng tiêu diệt chúng, 4 viên đạn chống chiến xa ra khỏi nòng súng 105 ly các pháo thủ đầy kinh nghiệm chiến trường rang muối thêm 2 con cua sắt và 2 vận tải. Lần này chúng có kinh nghiệm, chúng không bị dồn cục, nên không bị tổn thất thêm, nhưng đau cho chúng là chúng không biết từ đâu để bắn lại trả thù. Xong nhiệm vụ các pháo thủ Mũ Ðỏ cũng rút lui sau khi phá hủy súng.
Ðối với chúng tôi, đánh giặc phải tiêu diệt chúng xong, chiếm mục tiêu, thu chiến lợi phẩm thì đơn vị mới có tổn thất, còn diễn trò như hôm nay, gây cho chúng tổn thất rồi mình chạy làng, thì không bao giờ anh em chúng tôi phải hy sinh. Nhưng trò đùa này của chúng tôi cũng làm chúng điên đầu nhức óc, mỗi lần như vậy, chúng lại phải điều quân lại, tổ chức lại đội hình thật lâu chúng mới dám dè dặt tiến quân tiếp. Chúng bắn tứ tung, mất tinh thần thấy rõ, chính vì vậy mà những đơn vị của chúng ta trước đây mỗi khi đi hành quân bảo vệ đồng bào, nếu không cẩn thận dễ bị tổn thất, vì địch không đương đầu chống lại, chúng vừa đánh vừa rút, hoặc phải đương đầu với ta là vì chúng không còn ngõ để chạy nữa. Nhất là những vùng rừng núi rộng rãi chỗ cho chúng chạy thì: Kỹ thuật tác chiến yếu, tinh thần suy sụp là đơn vị hành quân rất dễ bị nướng lắm.
Từ ngã ba Bà Quẹo dân chúng còn lại, hối hả chạy dọc theo đường hướng về phía Sài Gòn, sự sợ hãi, hốt hoảng lộ ra trên nét mặt, không còn một nu ỳcười trên môi các thiếu nữ, không còn tiếng nô đùa trên miệng các em bé vui tươi. Nhìn những khuôn mặt ngây thơ đầy u uất, lòng tôi se lại trong đớn đau nát da, đứt ruột. Ðồng bào tôi đây, đang cần sự che chở của quân đội, của chúng tôi, nhưng chúng tôi lại “Khiếp nhược” rút lui! Không thể được, việc trước mắt như cứu lửa, phải bảo vệ đồng bào như một phản ứng tự nhiên. Có bao giờ chúng tôi phải rút lui cay đắng như thế này đâu? Có bao giờ đồng bào nhìn chúng tôi xong lặng lẽ chạy tiếp đâu? Bây giờ giặc đã đến ngõ cụt của thủ đô. Những giọt mồ hôi quái ác làm mắt tôi cay cứng lấy tay áo quệt mồ hôi; mặc dù chưa rõ tình hình chung, nhưng tôi biết đây là trận chiến cuối cùng để dân tộc này, quê hương này sẽ đi vào con đường u tối miên man, không một ánh sáng cuối đường hầm.
Chúng tôi cố tình trì hoãn rút lui để đồng bào chúng tôi đi được một khoảng cách xa an toàn, tôi cho lệnh rút lui tiếp tục, đứa con đầu của tôi, trước cổng Hoàng Hoa Thám chậm chạp di chuyển về phía sau đồng bào. Tôi đang từ Trung Ðội 4 trước Hội Ðồng Xã Tân Sơn Hòa lướt qua Trung Ðội 3, những anh em chiến hữu của tôi đã xả thân tại khắp các chiến trường đất nước, từng làm quân thù bạt vía kính hồn từ trận nhỏ đến trận lớn. Tôi nhìn vào tận mắt của từng người như cầu van tha thứ cho tôi, “Vì đã cho lệnh họ rút lui trước quân thù”; nhưng những ánh mắt nhìn tôi như oán hờn, như trách móc. Tôi cúi mặt tránh những ánh mắt thân thương, lầm lũi bước đi trên đường Lê Văn Duyệt quen thuộc, trước cổng trại Thạch Văn Thịnh (TÐII Nhảy Dù) con đường rộng thênh thang, không còn bóng người dân di chuyển, chỉ còn lại chúng tôi và một số phóng viên ngoại quốc. Tới cổng Hoàng Hoa Thám tự nhiên chân tôi chùn lại, tưởng như một khối chì nặng nề níu chân lại.
Ðứng lại trong thế nghiêm tự nhiên, cay đắng nhìn cổng trại thân yêu, cách đây 10 năm tôi vui mừng rạng rỡ bước qua để chính thức trở thành một quân nhân Mũ Ðỏ, chiếc cổng vô tri này nhưng ma lực của nó đã có sức hút vô cùng mạnh mẽ đối với biết bao thanh niên anh hùng ở lứa tuổi đôi mươi. Hình ảnh chiếc cổng hoang tàn với hàng rào Concertina ngổn ngang như hoang phế lâu ngày, nhìn sâu vào trong trại, tôi thấy thấp thoáng những bạn bè, chiến hữu chúng tôi đang vội vã di chuyển trong đó. Tôi không hiểu tôi đang là một thứ người gì, nhưng tôi đang đứng sững nghiêm chỉnh trước chiếc cổng như đại diện cho đơn vị, đơn vị tôi tôn thờ như thánh thần trong tâm khảm. Những ngày tung hoành ngang dọc nào có mơ ước gì hơn là tiêu diệt kẻ thù để đồng bào được yên ổn làm ăn.
Tôi đưa tay chào chiếc cổng thân yêu, các phóng viên muốn thu hình này nhưng quá muộn, tôi lững thững bước đi như xác không hồn. Nước mắt tôi giàn giụa xen lẫn mồ hôi cay đắng, cơn nấc nghẹn ngào làm tôi nghẹt thở. Giã từ Hoàng Hoa Thám, giã từ đơn vị thân yêu, đơn vị đã được chúng tôi dâng trọn cuộc đời thanh niên cho Hoàng Hoa Thám, dâng trọn cho đoàn quân Mũ Ðỏ.
Bây giờ với cái thân tàn tạ, hèn nhát này, dẫn đơn vị rút lui, dù theo lệnh trên, nhưng trước sức tấn công ào ạt của địch quân vào thủ đô. Ôi những chiến tích nức lòng dân như: A Châu, A Lưới, Tân Cảnh, Quảng Ngãi, Chương Thiện, Tây Ninh, Kiến Phong, Bình Long, Kom Tum, Quảng Trị, v.v… có chăng chỉ còn là một cơn gió thoảng qua trong cơn nóng nung lửa của tâm hồn. Sự dằn vặt tột cùng của sự tháo lui. Ôi cấp chỉ huy của tôi ơi! Ôi bạn bè của tôi ơi! Ôi những chiến hữu Mũ Ðỏ kiêu hùng của tôi ơi! Chúng ta đã chạy thật hay sao đây? Ðồng bào của chúng ta kia! Quê hương của chúng ta đó! Doanh trại của chúng ta đây! Hồn thiêng của bạn bè ẩn hiện đâu đây có ai cảm thông nỗi thống khổ này? Những khuôn mặt của Hiền, Ðược, Khiêm, Nhượng, Tống, Hùng, Hòa và hàng ngàn các chiến hữu Mũ Ðỏ đã ra đi giận dữ nhìn tôi.
Tôi nhắm mắt bước đi theo đoàn quân chậm chạp rút lui như tử tội nặng nề bước chân lên bực thang máy chém.
Tôi cố gắng im lặng để thanh thản bước đi nhưng hình ảnh anh em bạn bè, họ là những Chiến sĩ vô danh cứ soi mói nhìn tôi như oán trách, như căm hờn. Bảy điều tâm niệm khi mới bước chân vào quân ngũ tôi vẫn còn thuộc lòng từng câu từng chữ:
Luôn nêu cao danh dự của quân đội
………
Phải thân dân bảo vệ dân và giúp đỡ dân.
Nhưng giờ đây lúc này không phải một điều nào chúng tôi cũng giữ được, thế hệ sau sẽ nguyền rủa. Chúng tôi không phủ nhận, xin nhận tất cả tội lỗi nhưng phải làm gì khác hơn đây. Từ ngày bước chân vào quân ngũ là đã sẵn sàng chấp nhận tấm poncho gói ghém thân mình, hay vinh hạnh hơn nữa là “lá Quốc kỳ phủ lên thân,” sống chết chẳng qua là cuộc đổi đời, quan niệm như vậy nên sự sống, sự chết đối với những người Mũ Ðỏ thật cụ thể và nhiệm vụ quân đội, nhân dân giao phó mới đáng kể, nhưng bây giờ nhiệm vụ của quân đội giao phó là rút lui hay sao đây? Lằn tên nào cản được bước chân chúng tôi, bom đạn nào làm chùn chân chúng tôi, quân thù nào ngang cấp số với đơn vị dám đương đầu. Thân xác chúng tôi ai mà chẳng có vết tích của chiến tranh để lại trên thân thể. Thương xót cho bạn bè, cho đồng bào, cho dân tộc không biết sẽ phải đi về đâu đây?
– Thưa Ðích Thân “Ba” vừa đánh cháy thêm hai chiến xa nữa. Tiếng của Hòa người mang máy cho tôi. (Hiện nay Hòa đang ở Úc Châu.)
– Ở đâu? Tôi hỏi vắn tắt.
– Ngã ba Bà Quẹo.
Tôi vừa băng qua Ðại Ðội 1 của đơn vị, được lệnh trực chỉ theo đường Trương Minh Giảng về hướng Sài Gòn đến ngã ba Trương Tấn Bửu chờ lệnh.
Dọc theo bên đường dân chúng ngơ ngác nhìn chúng tôi, người chạy theo lên hướng Sài Gòn, người ngơ ngác đứng nhìn. Tôi vừa dừng chân tại Trương Tấn Bửu, trước bót cảnh sát.
– “Hai” đánh cháy 1 chiến xa và 3 xe vận tải tại ngã tư Bảy Hiền, “Ba” đã qua Lăng Cha Cả, cùng Bộ Chỉ Huy tiểu đoàn. “Một” còn nằm tại chỗ.
Tôi im lặng nghe Hòa báo cáo.
– Thưa Ðích Thân, “Hai” đã qua Lăng Cha Cả.
Cùng lúc đó tôi nhận được lệnh kiếm chỗ trống trải để tập họp cả tiểu đoàn. Trung Ðội 4 của Hạnh cho biết có sân trường Ðại Học Vạn Hạnh có thể tập họp được. Năm phút sau Hạnh báo cáo có một xe Jeep mang huy hiệu Biệt Ðộng Quân, nhưng do bọn mang băng đỏ bên tay trái lái. Tôi cho lệnh chận xe đó lại khai thác tin tức.
Trung Ðội 4 báo cáo xe đó là của một trung tá BÐQ nhà gần đó bị bọn mang băng đỏ (Sau này đồng bào gọi là bọn 30-4 ) cướp sử dụng, trên xe có 6 tên đa số là sinh viên của Ðại Học Vạn Hạnh. Chúng sử dụng súng của Nhân Dân Tự Vệ.
Ðồng bào thấy chúng tôi mồ hôi nhễ nhãi, người tiếp tế nước đá lạnh, người mang ra bình trà, có người mang cả đồ ăn. Lúc đó mặc dầu khát dữ dội nhưng cầm ly nước lạnh, không sao tôi có thể nuốt trôi được; Tôi đang căm tức bọn băng đỏ, bọn đê tiện phản bội. Ý tưởng thịt bọn chúng lẩn quẩn trong đầu tôi, nhưng tôi nghĩ sau này có thể bị xuyên tạc và dân chúng sẽ hiểu lầm đơn vị, hiểu lầm Binh chủng. Một điều chúng tôi tối kỵ, làm gì cũng được, nhưng nếu danh dự binh chủng bị xúc phạm, dù có chiến thắng hay lợi lộc mấy đi chăng nữa, chúng tôi cũng phải suy xét lại. Tôi nhớ Tết Mậu Thân, đơn vị chúng tôi trên đường về giải cứu cố đô Huế, tiểu đoàn của tôi bị tiểu đoàn VC bố trí trên Cổ Thành Huế chận lại; trong khi chúng tôi ở dưới thấp lại còn vướng một dẫy lạch sâu trồng sen chung quanh Cổ Thành này.
Thành cao không thể leo lên dễ dàng, khó khăn không thể nào vượt qua, nhưng vị chỉ huy của chúng tôi cầm chiếc “nón đỏ” và nói: “Ðây là lần đầu tiên nón đỏ này bị ô nhục.” Ðơn vị nghe thấy máu nóng bừng bừng ai cũng tưởng như mình thêm cánh, thêm sức. Không đầy 30 phút sau sức lực huyền bí dũng mãnh của tinh thần bảo vệ danh dự đơn vị bùng lên, những thiên thần sát Cộng đã hiên ngang bay qua từng chốt của địch diệt trọn phòng tuyến chính để vào Thành nội Huế. Chính nhờ vậy chúng tôi tiếp cứu được Bộ Tư Lệnh Sư Ðoàn I BB trong trại Mang Cá Huế.
Cùng lúc đó Hòa báo cáo “1 vừa đánh cháy một chiến xa tại Lăng Cha Cả và 2 xe vận tải.”
Vào khu Ðại Học Vạn Hạnh, tôi cho lệnh đứa con thứ tư của tôi đóng chốt giữ an ninh chung quanh khu đại học và từng đơn vị vào sân Ðại Học Vạn Hạnh tập họp chờ lệnh. Tôi thấy bọn băng đỏ lố nhố trong khuôn viên ÐHVH, chúng có vũ khí nhưng không một tên nào dám nhố nhăng, vì sau chúng có anh em của tôi kềm súng sẵn sàng hỏi tội chúng. Ý tưởng phải thanh toán hết bọn này lại hiện ra trong trí. Nhưng vị anh cả của chúng tôi im lặng, lầm lì quan sát, tôi thấy môi anh mím chặt, cặp mắt giận dữ nhìn chúng nhưng chưa một phản ứng, thì một tên mặc áo tu hành Phật Giáo tay cầm loa đưa ngang miệng dõng dạc trong câu nói điên rồ: “Ðất nước đã thống nhất, yêu cầu các anh em Nhảy Dù hãy buông súng trở về với cách mạng, cách mạng sẽ khoan hồng cho anh em.”
Phản ứng tự nhiên, tôi rút súng chĩa về phía hắn, hắn thụt lùi vào trong hành lang, và hàng trăm cây súng sẵn sàng nhả đạn. Nhìn lên những anh em trên cao ốc, tôi thấy anh em đều chĩa súng sẵn sàng chờ lệnh. Tôi biết rằng nếu tôi siết cò súng là súng nổ rền trời ngay lập tức, để đưa bọn Cộng con về với thiên đường Cộng sản. Nhưng thấy chúng cụp đuôi khiếp vía chạy trốn tôi cho súng vào bao, thầm nghĩ may mắn cho chúng gặp tôi, chứ gặp đơn vị khác thì hẳn là ÐHVH này chắc chắn phải trở thành ÐH “Bất Hạnh” ngay lập tức…
Anh cả của chúng tôi im lặng, đứng sững như trời trồng, sau đó anh cho lệnh Ðại Ðội 1 tìm bãi đất trống trải để tập họp tiểu đoàn, và cả đơn vị rút ra khỏi khu ÐHVH. Ðơn vị tôi là đơn vị sau cùng ra khỏi khu Vô Hạnh này. Tôi không thể hiểu nổi ngay tại nơi huấn luyện đào tạo ra lớp người Tổ Quốc mong cho mai sau lại có đuôi chồn đỏ như thế này hay sao? Thua địch quân không đau, buông súng không tủi bằng phải thua ngay những người mình hằng quý mến. Người tình lang mất người yêu chắc cũng chỉ đau đớn thấm thía như chúng tôi lúc này.
Quê hương ơi! Tổ quốc ơi! Ðồng bào ơi! Lỗi tại ai đây? Tại chúng tôi hèn nhát? Tại chỉ huy tồi? Tại vận nước suy đồi? Hay nó đã ruỗng ra từ bên trong…! Chúng tôi chỉ còn là cái vỏ mỏng bên ngoài làm sao chống đỡ nổi đây? Ðại đội tôi đi sau cùng và vừa ra khỏi khu phản bội được 3 trung đội, trung đội sau cùng và tôi rút ra khỏi khu Vô Hạnh mà phải đi giật lùi như trong vùng địch, cẩn tắc biết đâu chúng giở trò cắn trộm. Tâm hồn tôi chùng xuống xen lẫn cơn giận vô bờ. Bọn chồn đỏ lại ló đầu ra, tôi định cho đơn vị khai hỏa, vì cơn giận trong tôi lại bừng lên, nhưng cùng lúc đó danh dự của đơn vị trồi lên lấn át, tôi cho súng vào bao cho lệnh đơn vị tiếp tục rút lui ra vùng tập trung mới.
May cho bọn chúng nếu không nghĩ đến danh dự có thể sẽ bị hiểu lầm, bị nguyền rủa thì chắc chắn chúng phải đền tội. Nếu không thì tôi, phải chính tôi, vì căm hận chắc chắn không thù hằn, nhưng vì uất ức trước sự phản bội phũ phàng, một phút không kềm hãm được sự nóng giận, tôi chỉ cần nhẹ nhàng vẫy tay thôi bọn chúng sẽ phải theo Cáo Hồ của chúng. Ôi danh dự của đơn vị sao cao siêu quá, sao dũng mãnh quá, chế ngự được tất cả. Tôi không hiểu bọn chúng có biết rằng chúng vừa thoát chết hay không? Chúng có hiểu rằng nếu danh dự của đơn vị không chế ngự được chúng tôi thì hậu quả sẽ đến với chúng như thế nào?! Những dòng chữ này chắc chắn sẽ được một hay nhiều tên trong bọn chúng tại chốn Vô Hạnh hôm đó đọc được, để chúng hiểu rằng hôm đó không may súng nổ: Chính là vì chúng đã không khôn ngoan, đã phản bội trắng trợn, đã ngoại tình đê tiện hèn hạ trước mặt người yêu thương quý mến mình.
Bước ra khỏi khu đê hèn, hai trung đội trưởng của tôi có ý trách móc tại sao tôi không giết bọn chúng. Tôi im lặng, tôi muốn anh em giãi bày để vơi đi niềm uẩn ức của những anh em đang bị phản bội trắng trợn đê hèn. Bọn vô lương tâm đó ngày nay không hiểu chúng có còn được như Trịnh Công Sơn hay đang lần mò trong những trại giam cầm cho đáng đời bọn xảo trá gian manh.
Vùng tập họp mới của chúng tôi ngay tại ngã tư Yên Ðỗ và Trương Minh Giảng. Chúng tôi vừa vào hàng ngũ, đơn vị nghiêm chỉnh trình diện anh cả của đơn vị.
Huynh trưởng của đơn vị gương mặt thiểu não nói trong nghẹn ngào. Tôi có cảm tưởng như tiếng nói của anh bị đứt đoạn nhiều lần vì tiếng nấc đau thương: “Tôi xin chào tạm biệt các anh em. Xin báo cho các anh em biết chúng ta đã nhận được lệnh buông súng đầu hàng từ cấp chỉ huy tối cao của chúng ta. Cấp chỉ huy trực tiếp của chúng ta hoàn toàn mất liên lạc từ ngày hôm qua. Nhưng chúng ta không thể đầu hàng chúng được, vì danh dự của đơn vị tôi điều động anh em đến đây để bảo với anh em một lệnh cuối cùng: Chúng ta chào tạm biệt nhau tại đây ai về nhà nấy; tất cả quân trang, quân dụng tùy anh em định liệu; quyền chỉ huy của tôi đến đây đã chấm dứt.”
Cả đơn vị im lặng không một tiếng xì xào bàn tán.
Chúng tôi lặng người trong ngỡ ngàng tột độ, những lời lẽ thiếu mạch lạc của vị huynh trưởng phát ra từ xúc động. Tiếng nói của anh chấm dứt sau 5 phút đơn vị vẫn đứng im, từ trên xuống dưới không ai muốn xa nhau, không ai muốn tan hàng. Cái im lặng xa vắng, cái im lặng khủng khiếp. Tôi cũng đã biết giờ phút này phải đến, nhưng không ngờ nó đến trong bẽ bàng thế này! Nhìn hàng quân oai hùng, súng đạn còn đủ dùng, mặt mũi âu sầu. Cặp mắt mọi người đỏ hoe, tất cả đều gục mặt như mặc niệm bạn bè, mặc niệm đơn vị. Cơn đau đớn ê chề xâm chiếm dần dần như làn hơi thổi vào chiếc bong bóng tới độ không chịu được phải phát nổ. Sự phản bội từ trên xuống dưới, từ trong ra ngoài như cơn lốc bạt ngàn tạt vào mặt chúng tôi, cả hàng quân đang im lặng; vị huynh trưởng vẫn còn đứng đó, anh đang cúi mặt chận cơn đau đại nạn.
Tôi biết hàng ngày anh ăn nói rất văn hoa, nhưng hôm nay làm sao lời anh cộc lốc. Anh còn muốn nói nhiều, có lẽ anh còn muốn nói thật to, gào thét thật lớn, để một lần, một lần thôi rồi không bao giờ được tâm sự nữa. Thình lình Trâm một trung đội trưởng của tôi, nước mắt giàn giụa nhảy ra ngoài hàng quân. Trâm dơ cao trái lựu đạn quát to: “Xin các vị huynh trưởng kính mến của tôi hãy ra về. Các anh em của tôi hãy tan hàng, để một mình Trâm ở lại thôi. Tôi đã thề không đội trời chung với bọn vô thần, chúng vào đây thì tôi phải đi.” Trâm vừa nói xong khoảng 10 anh em vừa bước tới chỗ Trâm vừa nói: “Ðể tụi tao (tụi em) chơi chung với. Chúng ta không đầu hàng và cũng không tan hàng. Nhảy Dù chỉ có tiến không có lùi.”
Hoàng, đại đội trưởng đại đội thứ nhất la lớn:
– Ðể tao chơi chung với tụi bay.
Vị huynh trưởng cũng chạy lại chỗ Trâm. Tiếng Trâm sang sảng nhưng nghẹn ngào đứt quãng:
– Không được Ðích Thân còn nhiều việc phải lo, còn nhiều việc phải làm, nhất là gia đình của Ðích Thân.
– Ai cũng có gia đình tao chỉ biết có Gia Ðình Mũ Ðỏ, Gia Ðình của Mũ Ðỏ là gia đình của chính tao.
Một số anh em khác từ từ rời bỏ hàng ngũ, súng đạn, quân phục vứt ngổn ngang. Nhất là những anh em lớn tuổi, từ từ rời bỏ bãi tập họp mỗi người một phương, tôi không biết họ có mang theo vũ khí hay không, hay bỏ lại những gì? Còn lại từng tốp một ôm nhau nói chuyện. Tôi không biết họ đang nói gì nhưng nhìn khuôn mặt ai ai cũng chứa đựng đầy uất hận hiện rõ ràng trên khóe mắt đỏ ngầu rực lửa. Trên bãi súng đạn, ba lô, nón sắt nằm ngổn ngang và trải dọc theo bốn hướng ngã tư. Con phố hiền hòa của Ðô Thành nay lại chứng kiến cảnh tan hàng của một đơn vị. Tôi chắc rằng đây là một đơn vị lớn nhất và là đơn vị sau cùng của Biệt Khu Thủ Ðô giã từ vũ khí, đi theo mệnh lệnh của dân tộc. Ðơn vị đã tan hàng có trật tự và kỷ luật của đơn vị thực sự bãi bỏ sau tiếng nói nghẹn ngào của một huynh trưởng đơn vị. Tôi quyết định phải khuyên Trâm và anh em chúng tôi đang bu lại quanh Trâm. Tôi linh cảm thấy, chậm trễ sẽ xảy ra hậu quả không lường được. Tôi chen vào đám đông và la lớn:
– Chúng ta đàng nào cũng chết, nhưng phải chết cho xứng đáng mới được. Chúng ta hãy liên lạc với nhau trở về Long Khánh. Lâm Ðồng rồi cùng chiến đấu. Trâm đưa trái lựu đạn cho anh.
Trâm đưa trái lựu đạn cho tôi sau một hồi giằng co. Chúng tôi cùng thỏa thuận hãy tan hàng rồi kiếm kế sau. Bất chợt hai tiếng lựu đạn nổ chát chúa ở gần bức tường cuối bãi. Chúng tôi chạy vội lại quan sát. Tổng cộng 11 anh em đã ôm nhau từ giã, mắt người nào cũng mở như gửi lại những thông điệp bất khuất, không đội trời chung với Cộng Sản. Trong số 11 anh em cấp bậc lớn nhất là thiếu úy trung đội trưởng, người cấp bậc nhỏ nhất là binh nhì khinh binh. Không có thì giờ cùng địa điểm để chôn cất họ,chúng tôi chỉ còn biết sắp xếp họ nằm ngay ngắn, cùng nhau nghiêm chỉnh chào họ. Anh em đã tự chọn con đường vinh quang cho mình, tôi thầm khấn nguyện trước mặt anh em: “Chúng tôi cần phải sống, vì chắc chắn chúng tôi vẫn còn phải tranh đấu với bọn quỷ hại nước hại dân.”
Sau này tôi được tin Trâm về Bảo Lộc hoạt động nhưng bị nội phản, bị xử tử tại đó. Hoàng về Xuân Lộc hoạt động cũng bị tử thương, còn tôi lưu lạc khắp nơi, nhất quyết không trình diện bọn chúng, tôi vượt biên bằng đường bộ qua Khe Sanh, Lao Bảo, Hạ Lào. Hỡi các bạn trong Gia Ðình Mũ Ðỏ Việt Nam; Thưa các bạn quân nhân QLVNCH; Bạn bè chúng ta đã chết, một số đang bị đầy đọa cực hình, Quê hương chúng ta còn trong tay bọn quỷ đỏ. Xin các bạn đừng vì xe hơi, nhà cao cửa rộng, ham chơi phù phiếm, mà quên đi những người thân yêu, những vong hồn bạn bè đã khuất, những cô nhi tử sĩ đang đón chờ từng giờ từng phút, mong mỏi bước chân nhịp nhàng của quý bạn tiến về quê hương. Hỡi các bạn thanh niên, lịch sử 4,000 năm văn hiến không lúc nào, không thời đại nào dân tộc chúng ta khiếp vía trước móng vuốt tàn ác của quân thù, không khi nào thanh niên Việt Nam lại đê hèn, quên đi gông cùm đỏ dã man đang siết chặt dân tộc ta. Xin hãy cùng nhau bước lên tiến tới và đừng bao giờ quên bọn quỷ đỏ đang lẩn khuất đâu đây đang ra sức ngăn cản bước chân oanh liệt của chúng ta.
Nghiêm ơi, Trâm ơi, Hoàng ơi, linh hồn các bạn có linh thiêng hãy soi sáng bước chân chúng tôi, máu của các bạn đã chảy, thân xác của các bạn đã nằm xuống, nhưng tấm gương can đảm của các bạn sẽ còn mãi mãi. Trận chiến vừa qua chúng ta tạm lùi, tạm thua giặc. Nhưng chúng ta không đầu hàng giặc, đơn vị chúng ta không buông súng để qui hàng giặc. Tinh thần chúng ta còn đó, chúng ta bỏ nước ra đi bằng áp lực của ma quỷ. Xin hãy hứa cùng nhau “Chúng Ta Sẽ Trở Về.”

Hơn 200,000 trẻ em tự kỷ ở Việt Nam bị nhà cầm quyền bỏ rơi

Một lớp học của học sinh khuyết tật, tự kỷ ở trường Bình Minh, Hà Nội. (Hình: Báo Phụ Nữ Sài Gòn)
SÀI GÒN (NV) – Việt Nam hiện có hơn 200,000 trẻ em mắc hội chứng tự kỷ, một khuyết tật phải chịu đựng suốt đời. Thế nhưng, nhà cầm quyền lại bỏ rơi những người khuyết tật này, khiến gia đình có người mắc bệnh đơn độc trong việc nuôi dạy.
Báo Phụ nữ Sài Gòn trích dẫn số liệu thống kê chưa đầy đủ của Cục Bảo trợ xã hội, hiện Việt Nam có hơn 200,000 người mắc bệnh tự kỷ (TK).
Qua nhiều khảo sát, số lượng trẻ TK đến các bệnh viện chẩn đoán và điều trị ngày càng tăng. Tại bệnh viện Nhi Trung ương, Hà Nội, con số này đã tăng gấp 50 lần so với cách nay 10 năm. Trước đây, mỗi ngày chỉ có khoảng 5-6 trường hợp đến khám thì hiện đã có đến khoảng 230 trường hợp/ngày. Còn tại Sài Gòn, tỷ lệ này tăng đến 160 lần.
Theo ông Akiie Ninomiya, Tổng thư ký Mạng lưới tự kỷ ASEAN, giúp một đứa trẻ TK là phải giúp cả đời, vì đây là loại “bệnh” không bao giờ chữa khỏi. Thế nhưng hồi năm 2011, Quốc hội Việt Nam thông qua Luật Người khuyết tật, song lại không  đề cập đến TK.
“Cần phải đưa trẻ TK là người khuyết tật vào luật để các em được xác nhận và cấp giấy chứng nhận”, ông Phạm Minh Mục, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu giáo dục đặc biệt, Viện Khoa học giáo dục Việt Nam đề nghị.
“Hệ thống các trường chuyên biệt tư mọc lên như nấm nhưng cũng không được quản lý chặt chẽ về chuyên môn và quy trình giáo dục trẻ TK. Đáng lo nhất là trẻ TK lại được giáo dục chung với trẻ không TK và ngược lại, hậu quả sẽ vô cùng nghiêm trọng nếu chúng ta cứ tiếp tục bỏ lơ như thế”, ông Mục nói.
“So sánh những chính sách, sự hỗ trợ giữa Việt Nam và các nước khác cho trẻ TK mà tôi rất đau xót. Canada trợ cấp mỗi năm cho một đứa trẻ TK học tập, hòa nhập, lao động hướng nghiệp $33,000; ở Hoa Kỳ con số này lên đến $45,000…, trong khi Việt Nam chỉ trợ cấp mỗi người chưa tới $120/năm. Đã vậy, để được xác nhận và trợ cấp là cả một vấn đề gian khổ. Tôi từng chứng kiến nhiều cha mẹ đã bỏ cuộc giữa chừng, không cho con theo học ở trường chuyên biệt nữa vì không đủ tiền xoay xở, bởi phải mất từ 10-15 triệu đồng/em/tháng” bà Vũ Thị Dung, chuyên gia về TK tại thủ đô Ottawa, Canada lo ngại cho biết. ( Tr.N)

Ðắk Lắk: Cha con phó Ban Nội Chính cùng ‘xây dựng trái phép’

Căn biệt thự xây dựng trái phép do vợ ông Nguyễn Sỹ Kỷ, phó trưởng Ban Nội Chính Ðắk Lắk đứng tên. (Hình: Báo Dân Trí)
ÐẮK LẮK (NV) – Sau khi căn biệt thự to lớn xây không phép của ông phó trưởng Ban Nội Chính tỉnh Ðắk Lắk bị phường ra quyết định cưỡng chế, thì đến lượt showroom xe hơi cũng xây không phép của con trai ông này bị phường xử phạt.
Ngày 3 Tháng Tư, ủy ban phường Tân Thành, thành phố Buôn Ma Thuột cho biết, phường đã tiến hành xử phạt vi phạm hành chính ông Nguyễn Sĩ Kỷ Nguyên, con trai ông Nguyễn Sĩ Kỷ, phó trưởng Ban Nội Chính tỉnh Ðắk Lắk về tội “xây dựng không phép,” với số tiền 6.2 triệu đồng (khoảng $300).
Ông Nguyên xin chuyển đổi mục đích sử dụng đất 300 mét vuông nhưng đã cho xây dựng showroom xe hơi với tổng diện tích 650 mét vuông ở phường Tân Thành. Sau khi bị xử phạt, ông Nguyên vẫn cho xây dựng, hoàn thiện mái che cho toàn bộ diện tích đất của mình.
Trước đó, truyền thông Việt Nam đã loan tin, ủy ban phường Ea Tam, thành phố Buôn Ma Thuột đã ra quyết định cưỡng chế “khắc phục hậu quả” đối với căn biệt thự hai tầng xây không phép của bà Quách Thị Tuất, vợ ông Nguyễn Sĩ Kỷ, buộc “khôi phục lại hiện trạng ban đầu của đất trước khi vi phạm.”
Bà Tuất đứng tên 3 thửa đất với tổng diện tích gần 1ha. Từ năm 2011 đến nay, bà Tuất đã cho xây dựng khu biệt thự gồm: nhà 2 tầng rộng gần 200 mét vuông; khu nhà bếp, nhà khách; căn nhà chòi; hồ bơi; đào một hồ nuôi cá cảnh với tổng diện tích gần 545 mét vuông… Xung quanh căn nhà, gia đình Kỷ và bà Tuất còn xây hàng rào cao trên 3m và mở một đường bê tông rộng làm lối vào nhà.
Ðắk Lắk: Cha con phó Ban Nội Chính cùng 'xây dựng trái phép'
Showroom xe hơi của con ông Nguyễn Sĩ Kỷ bị xử phạt vì xây dựng trái phép. (Hình: Báo VietNamNet)
Sau khi nhận quyết định cưỡng chế, bà Tuất có đơn kiến nghị gửi các cơ quan chức năng xin giữ lại các công trình xây dựng trái phép nói trên và cam kết sẽ làm thủ tục chuyển đổi mục đích sử dụng đất.
Tuy nhiên, ủy ban phường Ea Tam cho hay, lô đất mà bà Tuất đang sử dụng, trong quy hoạch đến năm 2020 của phường không thuộc diện được chuyển đổi sang đất thổ cư. Trong khi đó bà Tuất cho biết: “Nếu bị cưỡng chế sẽ tự tử.”
Theo ông Kỷ, số tài sản trên có được là do công sức của hai vợ chồng thời trẻ. Vợ ông buôn bán nhiều ngành hàng, còn ông thường chạy xe ôm ngoài giờ tích cóp tiền cho tới khi gần về hưu mới quyết định dồn tiền xây căn biệt thự này để làm “chỗ ra vào.” Vợ ông rất bất bình và nói rằng nếu bị cưỡng chế sẽ tự tử.
“Hiện nay ở gần nhà tôi có rất nhiều nhà của dân, có cả những khu nhà biệt thự gỗ, rồi nhà vườn mà tôi biết đó là nhà của cán bộ từng giữ các chức vụ lớn tại tỉnh. Họ mua đất, viết giấy tay rồi phân lô ra để xây dựng. Tại sao phường không xử phạt những trường hợp đó mà chỉ phạt một mình tôi? Tôi thấy không hợp lý,” ông Kỷ bất bình nói.
Nói với báo Tuổi Trẻ ngày 3 Tháng Tư, ông Phạm Tân, chủ tịch phường Ea Tam, cho rằng, việc ông Kỷ lấy lý do là nhà của dân ở xung quanh xây trái phép nhiều thì phường không cưỡng chế mà lại cưỡng chế nhà ông là không đúng.
“Ông là cán bộ, giữ chức vụ trên tỉnh, lại là đảng viên mà đi đổ lỗi, so bì với dân là không được. Mình là cán bộ thì trước tiên phải gương mẫu. Ông từng là chủ tịch huyện Krông Pắk mà nói như vậy, rồi đi xây nhà trái phép thì làm sao mà xử lý được người dân?” (Tr.N)

Số người Việt Nam lo ngại về đói nghèo và ô nhiễm tăng vọt

Ðói nghèo, thất nghiệp, nghề nghiệp bấp bênh là mối lo ngại hàng đầu của người dân tại Việt Nam. (Hình: Getty Images)
HÀ NỘI (NV) – Số người chọn đói nghèo và ô nhiễm là những vấn nạn đáng ngại nhất tăng vọt trong cuộc khảo sát Chỉ Số Hiệu Quả Quản Trị và Hành Chính Công cấp tỉnh ở Việt Nam (PAPI) 2016.
PAPI là một cuộc khảo sát thường niên kể từ 2011 đến nay. PAPI do Trung Tâm Nghiên Cứu Phát Triển và Hỗ Trợ Cộng Ðồng thuộc Liên Hiệp Các Hội Khoa Học-Kỹ Thuật Việt Nam, Trung Tâm Bồi Dưỡng Cán Bộ-Nghiên Cứu Khoa Học thuộc Mặt Trận Tổ Quốc Việt Nam và Chương Trình Phát Triển Liên Hiệp Quốc (UNDP) phối hợp thực hiện.
Mỗi năm, PAPI khảo sát các khía cạnh: Sự tham gia của dân chúng vào hoạt động của chính quyền địa phương. Ðánh giá của dân chúng về: Công khai, minh bạch. Việc thực hiện nghĩa vụ giải trình của chính quyền. Kiểm soát tham nhũng. Thủ tục hành chính. Cung ứng dịch vụ công.
PAPI 2016 vừa được công bố ngày 4 Tháng Tư. Theo phía thực hiện cuộc khảo sát này thì có 14,000 người, cư trú tại 63 tỉnh, thành phố ở Việt Nam tham dự khảo sát.
Các chuyên gia thực hiện PAPI 2016 lưu ý rằng, kết quả khảo sát cho thấy, “đói nghèo” vẫn là vấn nạn quốc gia được những người tham gia khảo sát đặt lên hàng đầu. Dựa theo thu nhập, các chuyên gia đã chia những người tham gia khảo sát thành năm nhóm (thu nhập thấp nhất, thu nhập trung bình thấp, thu nhập trung bình, thu nhập trung bình cao, thu nhập cao nhất). Với cả năm nhóm, “đói nghèo” vẫn được chọn là vấn nạn lớn nhất của quốc gia. Ngay cả nhóm thu nhập cao nhất cũng có tới 19% nhận định như vậy.
Số người Việt Nam lo ngại về đói nghèo và ô nhiễm tăng vọt
Biểu đồ so sánh những thay đổi về kết quả khảo sát giữa PAPI 2016 với PAPI 2015. (Hình: CECODES, VFF-CRT & UNDP 2017)
Sau “đói nghèo,” so với PAPI 2015, có thêm 10.4% người tham gia PAPI 2016 chọn “môi trường” là vấn nạn thứ hai.
Trong tường trình về PAPI 2016, các chuyên gia thực hiện cuộc khảo sát giải thích, sở dĩ số người tham gia PAPI 2016 chọn “môi trường” là vấn nạn thứ hai gia tăng là vì sự lo âu cho môi trường sống trong dân chúng đã gia tăng sau thảm họa cá chết trắng vùng biển phía Bắc miền Trung. Những chuyên gia này nhấn mạnh, lo âu cho môi trường sống không chỉ khu trú ở khu vực duyên hải miền Trung mà lan rộng sang các khu vực khác bởi ô nhiễm nước, ô nhiễm không khí cũng trầm trọng không kém. Có 67% số người sống gần sông ngòi, tham gia PAPI 2016 cho rằng, chất lượng nước đã giảm đáng kể. Tương tự, 36% cho rằng chất lượng không khí kém hơn nhiều so với trước đó ba năm.
Ngoài lo âu về đói nghèo, ô nhiễm gia tăng, những người tham gia PAPI 2016 nhận định, hiệu quả kiểm soát tham nhũng rất thấp.
Tỉ lệ hài lòng với nỗ lực kiểm soát tham nhũng tiếp tục giảm. Ðiểm trung bình mà những người tham gia khảo sát dành cho nỗ lực kiểm soát tham nhũng của hệ thống chính quyền cấp tỉnh chỉ có 5.80/10. So với sáu năm thực hiện PAPI thì chỉ hơn năm 2011 (5.64/10). Ðiểm trung bình cho công khai, minh bạch cũng rất thấp – chỉ 5.61/10, so với sáu năm thực hiện PAPI thì chỉ cao hơn năm 2015 (5.43/10). Nói cách khác, càng nhiều tuyên bố, hứa hẹn thì cả niềm tin lẫn cảm nhận của dân chúng vào cam kết công khai, minh bạch của chính quyền càng giảm.
Trong PAPI 2016, có tới 67.4 % cho rằng chính quyền thiếu quyết tâm chống tham nhũng. Khi được hỏi về đối đầu với tham nhũng, có 48.2% cho rằng có tố giác cũng chẳng hiệu quả, 17.4% không tố giác vì tin rằng sẽ bị trả thù, 10.1% không tố giác vì thủ tục quá rườm rà… (G.Ð)

CSVN ‘kê’ thêm ‘thuốc’ nhằm ‘hạ nhiệt’ dân chúng chống Formosa

Người biểu tình chiếm trụ sở huyện Lộc Hà, tỉnh Hà Tĩnh ngày 3 Tháng Tư. Ngày 4 Tháng Tư, hệ thống công quyền loan báo “đã đề nghị cách chức ông Cự” và “sẽ đóng cửa Formosa nếu...” (Hình: Internet)
HÀ TĨNH (NV) – Nhà cầm quyền CSVN vừa công bố hai loại “thuốc” mới trong “phác đồ điều trị” các phản ứng của dân chúng đối với sự tồn tại của Formosa ở Việt Nam.
Sau khi trụ sở huyện Lộc Hà, tỉnh Hà Tĩnh “thất thủ” vào sáng 3 Tháng Tư vì công an, quân đội bó tay trước hàng ngàn người biểu tình phản đối cả việc để nhà máy thép của Formosa tiếp tục hoạt động, lẫn bồi thường không thỏa đáng, trong ngày 4 Tháng Tư, giới hữu trách Việt Nam thông báo rộng rãi hai ý tưởng mà thời điểm và cách thức thông báo dường như nhằm hạ nhiệt của chuỗi hoạt động phản kháng.
Ý tưởng thứ nhất: Chủ động tiết lộ rằng tháng trước, trong một phiên họp thường kỳ, Ban Thường Vụ của Ðảng Ủy khối các cơ quan trung ương đã “đề nghị cách chức ông Võ Kim Cự.” Một ủy viên của ban kể với tờ Tuổi Trẻ rằng, “các ủy viên đã bỏ phiếu với tỉ lệ khá khá” cho đề nghị vừa kể.
Ông Cự từng là phó chủ tịch tỉnh Hà Tĩnh, kiêm trưởng Ban Quản Lý khu kinh tế tỉnh Hà Tĩnh từ 2008 đến 2010. Từ 2011 đến 2016, ông Cự là bí thư Ban Cán Sự Ðảng và chủ tịch tỉnh Hà Tĩnh, rồi trở thành bí thư tỉnh Hà Tĩnh, sau đó được rút ra Hà Nội làm bí thư Ðảng-Ðoàn kiêm chủ tịch Liên Minh Hợp Tác Xã Việt Nam.
Thảm họa Formosa xảy ra từ Tháng Tư năm 2016 nhưng đến Tháng Hai năm 2017, Ủy Ban Kiểm Tra của Ban Chấp Hành Trung Ương Ðảng CSVN mới xác định phải xem xét trách nhiệm cá nhân của ông Cự.
Cũng cần nói thêm rằng, “cách chức” bí thư Ðảng-Ðoàn kiêm chủ tịch Liên Minh Hợp Tác Xã Việt Nam của ông Võ Kim Cự chỉ mới là “đề nghị.” Với qui định hiện hành, bởi ông Cự là cán bộ do Bộ Chính Trị, Ban Bí Thư Ban Chấp Hành Trung Ương Ðảng CSVN quản lý nên chỉ Ủy Ban Kiểm Tra của Ban Chấp Hành Trung Ương Ðảng CSVN mới có quyền “khiển trách, cảnh cáo.” Nếu muốn kỷ luật ông Cự với hình thức nặng hơn (trong đó có cách chức) thì Ủy Ban Kiểm Tra của Ban Chấp Hành Trung Ương Ðảng CSVN phải báo cáo và quyền quyết định thuộc về Bộ Chính Trị, Ban Bí Thư Ban Chấp Hành Trung Ương Ðảng CSVN.
Do đó, xét về thực chất, “đề nghị” vừa được chủ động tiết lộ chỉ có giá trị… tham khảo.
Ông Cự – nhân vật bị công chúng cáo buộc đã dẫn Formosa vào Việt Nam, xây dựng nhà máy thép ở khu công nghiệp Vũng Áng, tạo ra thảm họa ô nhiễm toàn bộ vùng biển phía Bắc miền Trung – từng công khai khẳng định, ông không phải “vua,” muốn làm gì thì làm. Theo lời ông Cự, ông có đủ bằng chứng chứng minh, việc tiếp nhận, dành cho Formosa hàng loạt ưu đãi, vốn đã từng bị nhiều giới chỉ trích kịch liệt là thái quá trong một thời gian dài, thuộc thẩm quyền của giới lãnh đạo đảng, chính phủ. Giới này mới là phía quyết định mọi chuyện.
Ông Cự không nói ra nhưng theo logic, “bứt dây sẽ động rừng,” thành thử “cách chức” hay truy cứu trách nhiệm hình sự những nhân vật như ông Cự không dễ. Trong thực tế, các thông tin, sự kiện liên quan đến việc xem xét trách nhiệm của cá nhân ông Cự chỉ được nâng dần lên cho… tương ứng với tính chất, mức độ của các cuộc phản kháng dính dáng đến Formosa.
Ý tưởng thứ hai có dáng dấp như “thuốc” là tuyên bố của ông Mai Tiến Dũng, chủ nhiệm Văn Phòng Chính Phủ Việt Nam. Trong cuộc họp báo được tổ chức vào ngày 4 Tháng Tư, ông Dũng tuyên bố, nếu hoạt động của Formosa không bảo đảm an toàn thì “sẽ tiếp tục đóng cửa.”
“Sẽ tiếp tục đóng cửa” rất khác với “đóng cửa.” Nhân vật mang hàm bộ trưởng kiêm phát ngôn viên chính phủ có chú thích thêm, Bộ Tài Nguyên-Môi Trường đã xác định, Formosa có 53 lỗi và “đến nay đã khắc phục được 51 lỗi.”
Ngày 30 Tháng Sáu năm ngoái – ba tháng sau thảm họa cá chết trắng vùng biển phía Bắc miền Trung, ô nhiễm, thay mặt chính phủ Việt Nam, bộ trưởng Tài Nguyên-Môi Trường lúc đó là ông Trần Hồng Hà, chính thức xác nhận Formosa là thủ phạm song song với việc công bố chính phủ Việt Nam đã chủ động thỏa thuận với Formosa để nhận khoản bồi thường 500 triệu Mỹ kim. (G.Ð)

Hơn nửa công chức phải hối lộ khi xin việc

 RFA -2017-04-04  
Xếp hàng nộp hồ sơ xin việc tại Cục Thuế Hà Nội hôm 15/8/2014.
Xếp hàng nộp hồ sơ xin việc tại Cục Thuế Hà Nội hôm 15/8/2014.  AFP photo
Có đến 54% người dân Việt Nam phải đưa hối lộ mới xin được việc làm trong khu vực nhà nước, cao hơn tỉ lệ 51% trong năm 2015. Kết quả này được nêu ra trong báo cáo Chỉ số hiệu quả quản trị và hành chính công cấp tỉnh tại Việt Nam năm 2016 (gọi tắt PAPI 2016) vừa được công bố vào sáng ngày 4 tháng 4.
Theo đó, chỉ số kiểm soát tham nhũng khu vực công bị giảm sút.
Bên cạnh đó, người dân phản ảnh số tiền “lót tay” trong năm ngoái phải chi cho cán bộ công chức tăng lên trong các việc như chứng nhận giấy tờ đất đai hay xin cho con vào trường tiểu học công lập.
Ngoài ra, người dân cũng bày tỏ mối quan ngại về ô nhiễm môi trường sống, đặc biệt là ô nhiễm không khí và ô nhiễm môi trường nước sinh hoạt.
Cuộc khảo sát về chỉ số hiệu quả quản trị và hành chính công cấp tỉnh tại Việt Nam năm 2016 được thực hiện ngẫu nhiên đối với hơn 14 ngàn người dân ở 63 tỉnh, thành. Và một ghi nhận tích cực duy nhất liên quan đến người dân hài lòng hơn trong dịch vụ y tế công trong năm 2016.

Cơ sở y tế xả thải thẳng ra môi trường

Thanh Trúc, phóng viên RFA 2017-04-04  
Một cơ sở y tế ở Đà Nẵng cấp cứu những nạn nhân sống sót sau trận bão Chanchu ngày 23 tháng 5 năm 2006.
Một cơ sở y tế ở Đà Nẵng cấp cứu những nạn nhân sống sót sau trận bão Chanchu ngày 23 tháng 5 năm 2006.  AFP photo
Việt Nam có 13.000 cơ sở y tế trên toàn quốc, chừng 40% trong số  này chưa có hệ thống xứ lý chất thải đạt chuẩn. Đây là vấn đề đáng ngại vì liên quan và ảnh hưởng trực tiếp đến môi trường cũng như sức khỏe cộng đồng.
Hàng loạt cơ sở y tế xả  thải  ra môi trường mà không qua qui trình xử lý đúng mức. Theo thống kê chính Bộ Y tế Việt Nam đưa ra vào cuối tháng Ba vừa qua là gần một nửa các cơ sở y tế trên cả nước chưa được trang bị máy móc hoặc hệ thống xử lý nước thải y tế bảo đảm an toàn vệ sinh.
Thống kê được bà Nguyễn Thị Liên Hương, cục trưởng Cục Quản Lý Môi Trường Y Tế nêu ra tại buổi hội thảo hôm thứ Năm ngày 30 tháng 3 vừa qua. Đây là buổi hội thảo góp ý việc thuê dịch vụ xử lý nước thải y tế tại các bệnh viện công lập theo quyết định của thủ tướng chính phủ.
Về mặt Luật, đã xây dựng bệnh viện là phải có hệ thống xử lý, chỉ có điều thực hiện chắc là chưa đúng lắm.
- Bác sĩ Phạm Nhật An
Theo thứ trưởng Bộ Y Tế, ông Nguyễn Thanh Long, việc xử lý chất thải y tế không bảo đảm và không an toàn là do thiếu kinh phí cũng như thiếu kiến thức chuyên môn mà hậu quả là những tác động rõ ràng đến môi trường cũng như sức khỏe con người.
Bác sĩ Phạm Nhật An, nguyên trưởng Khoa Truyền Nhiễm Bệnh Viên Nhi Trung Ương, hiện là phó chủ tịch Hội Nhi Khoa Việt Nam, nói rằng trên nguyên tắc chung thì:
Tôi chắc đồng chí thứ trưởng muốn nói là chưa bảo đảm chất lượng, chắc là không đạt chuẩn thôi, chứ còn theo qui định thì nếu không có phương án xử lý chất thải y tế thì họ sẽ không cho hoạt động. Về mặt Luật, đã xây dựng bệnh viện là phải có hệ thống xử lý, chỉ có điều thực hiện chắc là chưa đúng lắm. Vẫn có kiểm tra hàng năm và vẫn xếp loại như thế.
Còn theo bác sĩ Nguyễn Huy Du, chuyên gia y tế  của UNICEF Vietnam tại Hà Nội, rác y tế là chất độc hai, chứa đầy vi khuẩn và mầm bệnh, đặc biệt rác thải từ  các bệnh viện chuyên về bệnh truyền nhiễm. Nếu nhà nước không đầu tư vào công tác xử lý thì các bệnh viện cũng không đủ lực để làm, ông nói:
Rác y tế gồm chất thải lỏng và chất thải rắn. Chất  thải lỏng còn gọi là nước thải y tế, phát sinh từ các bệnh viện khám bênh chữa bệnh, các cơ sở dự phòng, các cơ sở nghiên cứu đào tạo. Trong nước thải đấy có yếu tố ô nhiễm thông thường như chất hữu cơ, chất bản khoáng, các vi khuẩn gây bệnh, thậm chí các đồng vị phóng xạ sử dụng trong chẩn đoán trị bệnh chữa bệnh hoặc là kể cả chất dịch của bệnh nhân. Loại thứ hai ví dụ như kim tiêm, các dụng cụ kim loại, bông, băng... được xếp vào loại chất thải rắn. Chất thải nước thì có qui trình xử lý còn chất thải rắn thì qua lò đốt của các cơ sở y tế.
Trên thực tế thì Bộ Y Tế cũng đã đưa ra những qui chuẩn trong quản lý các chất thải mà các bệnh viện phải tuân thủ. Nhìn chung thì ai cũng biết chất thải y tế mà không được quản lý và không được xử lý tốt thì đương nhiên là ảnh hưởng đến vấn đề sức khỏe.
Vẫn theo lời cục trưởng Cục Quản Lý Môi Trường Y Tế Nguyễn Thị Liên Hương, trong số hơn 13.000 cơ sở y tế trên toàn quốc thì khoảng 5.200 cơ sở bệnh viện tuyến trung ương và tuyến tỉnh chưa có hệ thống xử lý nước thải hoàn chỉnh. Chính vì vậy, bà nói tiếp, mỗi ngày một lượng lớn nước thải y tế được xả thẳng ra môi trường.
000_Hkg599063-400.jpg
Viện quốc gia về các bệnh nhiễm khuẩn và nhiệt đới tại Hà Nội. Ảnh chụp ngày 25 tháng 5 năm 2007. AFP photo
Con số vừa nêu được nhiều người cho là ‘đáng báo động’. Chuyên gia môi trưởng Lê Anh Tuấn, Viện Môi Trường Và Tài Nguyên Thiên Nhiên thuộc Đại Học Cần Thơ, có ý kiến:
Con số 40% có thể hợp lý vì ngay cả Đồng Bằng Sông Cửu Long số bệnh viện có hệ thống xử lý chất thải y tế tốt chắc cũng khoảng một nửa thôi, tức khoảng 40 hay 50%. Còn lại những cơ sở nhỏ như bệnh xá thì không thể nào xây dựng một nhà máy xử lý nước thải hay chất thải rắn đầy đủ mà thường họ phải thuê một công ty xử lý môi trường tới nhận và đem đến chỗ xử lý tập trung nào đó.
Nếu tất cả bệnh viện lớn nhỏ hay các bệnh xá nhỏ nếu làm theo đúng qui trình  và tiêu chuẩn thì rất đắt tiền, bệnh viện cấp huyện cấp xã thì không thể nào làm nổi. Cái cần  lưu ý và đáng báo động ở chỗ là chỉ có hơn một nửa bệnh viện có nhà máy xử lý riêng hay tập trung về một chỗ nào đó. Thường những bệnh viện khoảng 500 giường trở lên thì hệ thống xử lý đều có, số còn lại  rơi vào những bệnh viện nhỏ hoặc bệnh viện cấp huyện cấp xã với hệ thống xử lý không đầy đủ. Tất nhiên khi ra môi trường thì nó gây ảnh hưởng nhất định rồi.
Nếu tất cả bệnh viện lớn nhỏ hay các bệnh xá nhỏ nếu làm theo đúng qui trình  và tiêu chuẩn thì rất đắt tiền, bệnh viện cấp huyện cấp xã thì không thể nào làm nổi.
- Chuyên gia Lê Anh Tuấn 
Thực ra một số bệnh viện là của chính phủ thì do chính phủ bỏ ra, một số bệnh viên tư nhân họ bỏ ra. Tuy chưa có số liệu đầy đủ về khả năng xử lý của họ tới mức nào, có thể họ chỉ tập trung vào rác thải mà có mang bệnh phẩm thì họ xử lý kỹ vì ngay cả bản thân họ cũng sợ lây bênh, còn những loại rác thải khác thì họ đưa qua bãi rác mà xử lý thông thường là đốt hay chôn lấp. Qua trao đổi với một số anh em làm môi trường thì họ cũng nói chỉ khoảng một nửa các cơ sở y tế là  có trang bị các hệ thống xử lý rác y tế đầy đủ.
Cũng tại buổi hội thảo vừa nêu vào ngày 30 tháng 3, thứ trưởng Bộ Y Tế Nguyễn Thanh Long nhấn mạnh rằng đầu tư vào lãnh vực xử lý rác thải y tế cần nguồn kinh phí lớn trong lúc nguồn lực và sự quan tâm vào lãnh vực này chưa được như mong đợi.
Nhằm đạt mục tiêu 100% cơ sở y tế được trang bị và thực hiện việc xả thải đúng tiêu chuẩn vệ sinh chung, Bộ Y Tế Việt Nam đề nghị một cơ chế đặc thù qua đó các bệnh viện công lập được phép thuê dịch vụ xử lý nước thải theo nhiều hình thức. Phí tổn do bệnh viện chi trả sẽ được tính vào tiền khám chữa bênh.
Vấn đề xử lý chất thải y tế của các bệnh viện tại Việt Nam gây quan ngại trong dư luận vì ngoài chuyện không đạt chuẩn, còn có tình trạng nhiều loại chất thải rắn thải ra từ y tế được thu gom bán đi để làm những vật dụng khác như trường hợp ống tiêm nhựa được nấu chảy làm ra các loại đồ dùng bằng nhựa mà truyền thông trong nước từng phát hiện.
Các chuyên gia sức khỏe và chuyên gia môi trường trong nước đều  cho rằng 100% an toàn từ các chất thải y tế là chuyện phải thực hiện từ lâu vì đó là quyền mà người dân được hưởng.

Dân phản đối trả phí qua cầu Bến Thủy

 RFA -2017-04-04  
Người dân đem xe chặn cầu Bến Thủy hôm 19/3/2017.
 Người dân đem xe chặn cầu Bến Thủy hôm 19/3/2017.  Photo courtesy of tuoitre
Người dân sống tại huyện Nghi Xuân, tỉnh Hà Tĩnh, giáp với tỉnh Nghệ An vẫn không đồng tình với mức phương án giảm phân nửa phí giao thông qua cầu Bến Thủy.
Bộ Giao thông Vận tải Việt Nam vào ngày 3 tháng tư thống nhất chủ trương giảm 50% tiền phí qua cầu cho những người dân sống trong khu vực nêu trên, nhưng dân vẫn không đồng ý. Ông Trần Quốc Toản, phó chủ tịch hiệp hội vận tải ô tô Hà Tĩnh nói rằng giải pháp hay nhất là cấp thẻ đặc biệt cho cư dân sống trong khu vực gần cầu Bến Thủy để họ khỏi phải tra tiền phí khi qua cầu.
Gần đây hằng trăm người dân địa phương vừa nêu tiếp tục dùng xe ô tô biểu tình chống việc họ phải trả phí khi đi từ Hà Tĩnh sang thành phố Vinh tỉnh Nghệ An.
Những người tham gia biểu tình đã dùng xe ô tô của mình treo các biểu ngữ phản đối, và dùng tiền lẻ để trả ở trạm thu phí với mục đích kéo dài thời gian gây kẹt xe. Báo chí Việt Nam đưa tin nói rằng công ty đứng ra thu phí đã làm sai qui định của nhà nước, theo đó nếu kẹt xe kéo dài hơn 500m thì phải mở ba ri e để cho xe chạy qua.
Trong cuộc biểu tình ngày 2 tháng tư, giao thông được lập lại thông suốt vào buổi trưa, sau khi các viên chức chính quyền ra giải thích và kêu gọi người dân quay về.
Công ty thu phí cầu đường ở khu vực này là tổng công ty xây dựng công trình giao thông số 4.
Việc biểu tình phản đối này đã bắt đầu lần đầu tiên vào ngày 19 tháng ba với khoảng 30 xe hơi.

Ông Võ Kim Cự bị đề nghị cách chức

RFA- 2017-04-04  
Cựu Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng (phải), Phó thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc (trái), ông Võ Kim Cự (thứ hai từ trái) gặp nhau trước khi khai mạc kỳ họp Quốc hội tại Hà Nội vào ngày 20/5/2014.
Cựu Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng (phải), Phó thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc (trái), ông Võ Kim Cự (thứ hai từ trái) gặp nhau trước khi khai mạc kỳ họp Quốc hội tại Hà Nội vào ngày 20/5/2014. AFP photo
Cựu chủ tịch và bí thư tỉnh Hà Tĩnh Võ Kim Cự bị Đảng ủy khối cơ quan trung ương đã bỏ phiếu đề nghị kỷ luật cách chức. Ông này hiện là Bí thư Đảng đoàn - Chủ tịch Liên minh Hợp tác xã Việt Nam.
Ngay trong Liên minh Hợp tác xã Việt Nam (VCA cũng có một số phiếu đề nghị cách chức đối với ông này.
Ông Võ Kim Cự bị cho đã có nhiều sai phạm liên quan đến thảm họa môi trường Formosa làm cá chết hàng loạt dọc ven biển 4 tỉnh bắc Trung bộ. Cụ thể là các sai phạm trong việc buông lỏng quản lý, điều hành; thiếu kiểm tra, giám sát trong quá trình thực hiện dự án để xảy ra các vi phạm trong thẩm định, phê duyệt, cấp phép và quản lý nhà nước đối với dự án Formosa Hà Tĩnh.
Một vị đại biểu hiện đang tham gia hội nghị Đại biểu quốc hội chuyên trách tại Hà Nội trong ngày 4 tháng 4, ông Lưu Bình Nhưỡng nói với báo chí rằng việc đề nghị cách chức ông Võ Kim Cự là bình thường. Ông này nói thêm nếu bản thân là ông Võ Kim Cự thì sẽ từ chức chứ không đợi đến khi bị xử lý, kỷ luật.
Vừa qua, ông Võ Kim Cự từng lên tiếng việc cấp phép cho Formosa thuê đất 70 năm để làm nhà máy gang thép ở Khu Công nghiệp Vũng Áng, Hà Tĩnh được tất cả các cấp, bộ ngành đồng ý.

Quốc tế thúc đẩy dân chủ Việt Nam qua các giải nhân quyền

Việt Hà, phóng viên RFA 2017-04-04
Luật sư Nguyễn Văn Đài (đứng, áo đen) và luật sư Lê Thị Công Nhân (áo đỏ) tại Toà án Nhân dân Tối cao tại Hà Nội hôm 27/11/2007.
Luật sư Nguyễn Văn Đài (đứng, áo đen) và luật sư Lê Thị Công Nhân (áo đỏ) tại Toà án Nhân dân Tối cao tại Hà Nội hôm 27/11/2007.  AFP photo
Liên đoàn Thẩm phán Cộng hòa Liên bang Đức, một tổ chức dân sự lớn tại Đức, mới đây cho biết tổ chức này đã quyết định sẽ trao giải nhân quyền 2017 cho luật sư Nguyễn Văn Đài, người đang bị giam giữ tại Việt Nam vì những hoạt động đấu tranh dân chủ.
Đây là lần đầu tiên một người Việt Nam được nhận giải thưởng này của Đức. Theo những nhà đấu tranh dân chủ trong nước, giải thưởng này chứng tỏ quốc tế đã ghi nhận những hoạt động tích cực của luật sư Đài, đồng thời khích lệ phong trào dân chủ hóa trong nước.
Vào ngày 5 tháng 4, trong đại hội của Liên đoàn Thẩm phán Đức tại thành phố Weimar, miền Đông nước Đức, luật sư Nguyễn Văn Đài được trao giải nhân quyền 2017 vì những đóng góp của ông cho phong trào dân chủ và nhân quyền ở Việt Nam. Đây là một giải thưởng có uy tín tại Đức được trao định kỳ mỗi 3 năm một lần cho những cá nhân ở nhiều nước trên thế giới bao gồm các thẩm phán, chánh án, và luật sư, những người đang gặp những khó khăn, bị đàn áp, tù đầy vì các họa động nhân quyền của họ.
Liên đoàn Thẩm phán Đức là một tổ chức dân sự có uy tín ở Đức. Tổ chức này cũng tham gia tích cực vào các hoạt động hợp tác về tư pháp giữa Đức và chính phủ Việt Nam.
Một người đấu tranh kiên cường
Theo luật sư Lê Thị Công Nhân, người đã có nhiều năm tham gia hoạt động dân chủ với luật sư Nguyễn Văn Đài về quyền của người lao động ở Việt Nam, giải thưởng dành cho luật sư Nguyễn Văn Đài là ghi nhận xứng đáng với một người đã đấu tranh kiên cường cho tự do và nhân quyền trong nước:
Tôi nghĩ tôn vinh này dành cho anh Đài là niềm khích lệ rất là lớn, nêu cao tấm gương kiên cường của một người đấu tranh cho tự do dân chủ và nhân quyền của Việt Nam. Mặc dù anh Đài ở lứa tuổi mà cách đây mười mấy năm thì chúng ta gọi là trẻ nhưng giờ có thể nói là anh tham gia cả vào cựu trào cũng như phong trào hiện giờ, anh đều góp mặt và kiên cường trong suốt thời gian vừa qua. Tôi rất vui mừng vì biết được điều đó.
Hiện giờ luật sư Đài bị giam cầm trở lại trong lúc ông ấy không hề làm điều gì sai trái. Ông ấy là một người yêu nước, yêu dân tộc Việt Nam.
- Dân biểu Chris Smith 
Luật sư Nguyễn Văn Đài bị bắt vào ngày 16 tháng 12 năm 2015 tại Hà Nội với cáo buộc tội ‘tuyên truyền chống nhà nước CHXHCN Việt Nam’ theo điều 88 Bộ luật Hình sự. Trước đó, vào ngày 6 tháng 12 năm 2015, luật sư Nguyễn Văn Đài đã tổ chức một buổi nói chuyện về hiến pháp và nhân quyền với khoảng 70 người tại xã Nam Lộc, huyện Nam Đàn, tỉnh Nghệ An. Ngay sau buổi nói chuyện ông đã bị một số người giấu mặt hành hung dẫn đến thương tích, bị cướp hết đồ đạc và bỏ lại trên đường.
Trả lời đài Á châu Tự do vào ngày 7 tháng 12 năm 2015, sau khi trở về nhà từ Nghệ An, luật sư Nguyễn Văn Đài cho rằng ông đã bị những nhân viên an ninh của tỉnh Nghệ An hành hung. Ông cũng cho biết đây không phải là lần đầu tiên ông bị tấn công bằng bạo lực và chính quyền hoàn toàn im lặng trước những trình báo của ông. Nói với đài Á châu Tự do hôm 7 tháng 12 năm 2015, luật sư Đài khẳng định ông sẽ không chùn bước trước những tấn công từ phía chính quyền:
Chúng tôi không bao giờ từ bỏ cho đến khi nào tất cả người dân Việt Nam đều được hưởng những quyền con người đã dược ghi nhận trong các văn bản của quốc tế mà Việt Nam đã thực hiện.
Luật sư Nguyễn Văn Đài cũng đã từng bị bắt cùng với cộng sự của mình là luật sư Lê Thị Công Nhân hồi năm 2007. Ông sau đó bị tòa án Nhân Dân thành phố Hà Nội tuyên án 4 năm tù giam và 4 năm quản chế với tội danh tuyên truyền chống nhà nước.
Can thiệp của quốc tế
000_Hkg579977-400.jpg
Luật sư bất đồng chính kiến Nguyễn Văn Đài tại Toà án nhân dân Hà Nội, ngày 11 tháng 5 năm 2007. AFP photo
Việc bắt giữ luật sư Nguyễn Văn Đài của chính quyền Việt Nam đã bị quốc tế chỉ trích gay gắt. Chính phủ Mỹ đã lên tiếng bày tỏ quan ngại sau vụ bắt giữ. Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ lúc đó là ông John Kirby thúc giục Việt Nam phải đảm bảo các luật và hành xử của chính quyền phải tuân thủ đúng với những nghĩa vụ và cam kết của chính quyền Việt Nam với quốc tế. Bộ ngoại giao Mỹ cũng kêu gọi Việt Nam phải trả tự do ngay lập tức cho các tù nhân lương tâm.
Liên minh châu Âu hôm 18 tháng 12 năm 2015 cũng ra thông báo phản đối việc bắt giữ này. Thông báo nhận định việc bắt giữ xảy ra ngay trước cuộc đối thoại thường niên giữa EU và Việt Nam ở Hà Nội, đã đi ngược lại các nghĩa vụ về nhân quyền của Việt Nam đối với quốc tế, điển hình là Công ước Quốc tế về các quyền dân sự và chính trị mà Việt Nam là một nước tham gia. EU cũng kêu gọi Việt Nam phải làm một cuộc điều tra đầy đủ về vụ tấn công nhắm vào luật sư Nguyễn Văn Đài trước đó ở Nghệ An và phải có thông báo ngay lập tức.
Trong buổi điều trần trước quốc hội Mỹ về trường hợp của luật sư Nguyễn Văn Đài với sự có mặt của bà Vũ Minh Khánh, vợ luật sư Đài hôm 11 tháng 5 năm 2016, dân biểu Chris Smith nói:
Tôi cho rằng luật sư Đài là một người bảo vệ quyền con người một cách can đảm và rất đáng nể phục. Hiện giờ luật sư Đài bị giam cầm trở lại trong lúc ông ấy không hề làm điều gì sai trái. Ông ấy là một người yêu nước, yêu dân tộc Việt Nam. Ông ta muốn nhân quyền được công nhận, được tôn trọng và được phát huy ở Việt Nam, có gì gọi là sai với ước vọng như vậy?
Vào tháng 10 năm 2016, 74 dân biểu thuộc 14 quốc gia cùng một số tổ chức nhân quyền và tôn giáo quốc tế đã gửi một bức thư ngỏ tới chính quyền Việt Nam yêu cầu trả tự do cho luật sư Đài.
Với những hoạt động tích cực của mình về nhân quyền, vào năm 2007, luật sư Nguyễn Văn Đài đã được nhận giải thưởng Hellman-Hammett của tổ chức quan sát Nhân quyền Quốc tế (Human Rights Watch).
Thúc đẩy dân chủ hóa tại Việt Nam
Giải thưởng mà Liên đoàn Thẩm phán Đức trao cho luật sư Nguyễn Văn Đài năm 2017 được những người tham gia đấu tranh cùng luật sư Nguyễn Văn Đài nhìn nhận là một khuyến khích đối với phong trào dân chủ trong nước. Cựu tù nhân lương tâm Phạm Văn Trội, thành viên của Hội Anh Em Dân Chủ do luật sư Đài thành lập vào năm 2013 cho biết
Tôi nhận được tin này thì tôi thây rất tuyệt vời chị, tôi nghĩ rằng là đây là một phần thưởng xứng đáng cho luật sư Nguyễn Văn Đài cũng như là một hành động rất tích cực để thúc đẩy quá trình dân chủ hóa Việt Nam trong thời gian tới.
Không những thế, theo cựu tù nhân lương tâm Phạm Văn Trội, những giải thưởng quốc tế gần đây trao cho những nhà hoạt động xã hội tại Việt Nam, đã khích lệ những người hoạt động trong nước, gây sức ép lên chính quyền:
Không chỉ nước Đức mà cả nước Mỹ vừa qua đã có những hành động rất tích cực bằng cách trao các giải nhân quyền cho những người hoạt động đấu tranh dân chủ trong nước.
- Cựu tù nhân Phạm Văn Trội
Tôi nghĩ rằng không chỉ nước Đức mà cả nước Mỹ vừa qua đã có những hành động rất tích cực bằng cách trao các giải nhân quyền cho những người hoạt động đấu tranh dân chủ trong nước. Đây là việc làm tôi nghĩ rằng gián tiếp thúc đẩy những người đấu tranh trong nước mạnh mẽ hơn, quyết đoán hơn, rõ ràng hơn trong công cuộc đấu tranh của mình.
Ngoài ra thì những giải thưởng đó cũng gửi một thông điệp rất rõ ràng cho chính quyền Việt Nam là đối với các nước thì họ rất quan tâm đến vấn đề dân chủ nhân quyền ở Việt Nam. Với những giải thưởng như thế thì về phía chính quyền Việt Nam họ cũng phải có cái nhìn nhận lại cách hành xử của mình đối với các nhà đấu tranh đòi dân chủ nhân quyền trong nước.
Trước đó vào ngày 29 tháng 3, Bộ Ngoại Giao Mỹ cũng trao giải phụ nữ kiên cường cho blogger Mẹ Nấm, Nguyễn Ngọc Như Quỳnh.
Hiện luật sư Đài đã bị giam giữ hơn 14 tháng. Trong suốt thời gian này, ông chỉ được gặp vợ của mình một lần cách đây hai tháng. Theo cựu tù nhân lương tâm Phạm Văn Trội, tại lần gặp cuối, sức khỏe của luật sư Đài đã rất yếu. Theo luật tố tụng hình sự ở Việt Nam, hết 16 tháng giam giữ, cơ quan điều tra phải có kết luận điều tra đối với luật sư Nguyễn Văn Đài. Theo ông Phạm Văn Trội, Hội Anh Em Dân Chủ sẽ tiếp tục các hoạt động đòi trả tự do cho luật sư Đài như gửi thư tới các tổ chức quốc tế và đại sứ quán các nước phương Tây ở Việt Nam trong thời gian tới.