Kính thưa quý vị,
Bắt đầu từ ngày 6 Tháng 4, 2016 cá chết trắng bờ biển Vũng Áng Hà Tĩnh, ngày 22 cùng tháng, tổng bí thư đảng cộng sản Nguyễn Phú Trọng dẫn đầu một đoàn cán bộ cao cấp đảng và nhà nước đến thăm khu công nghiệp Vũng Áng, với lời khen ngợi đây là mô hình phát triển xã hội chủ nghĩa tiên tiến, tương tự như dự án khai thác bauxite nơi Cao Nguyên Trung Phần miền Nam nước Việt. Sau gần ba tháng chờ đợi, chiều ngày 30/6/2016, Hà Nội đã tổ chức cuộc họp báo do Bộ Trưởng Văn Phòng Chính Phủ Mai Tiến Dũng chủ trì, công bố nguyên nhân cá chết bất thường, và tiếp theo là lời xin lỗi của tập đoàn Formosa Hà Tĩnh với hứa hẹn bồi thường 500 triệu Đô-la.
Vấn đề Công Ty Formosa Hà Tĩnh hứa hẹn bồi thường số tiền 11,500 tỷ đồng tương đương 500 Triệu USD” không thể kết thúc dễ dàng, giản dị vì những lẽ như sau:
1- Quá trình làm sạch môi trường biển Việt Nam của Formosa sẽ như thế nào? Bao giờ tiến hành, và kết qủa sẽ ra sao? Cơ quan nào có thẩm quyền và chức năng giám sát, bảo đảm Formosa tuân thủ các điều kiện, quy trình làm sạch vùng biển bị nhiễm độc?
2- Trong thời gian thực hiện công tác làm sạch môi trường và mai hậu người dân Việt trong vùng bị nhiễm độc đã phải chịu những thiệt hại cụ thể tính được như sau: Thứ nhất, thiệt hại của kỹ nghệ ngư nghiệp với hơn 30,000 tàu thuyền bị đình chỉ không thể hoạt động. Thiệt hại nầy vô cùng to lớn không thể tính ra trong cuộc họp báo cấp thời như của Hà Nội được. Thứ đến, thiệt hại của gần 5 triệu ngư dân, và tổng số lượng người hành nghề liên quan đến hoạt động ngư nghiệp, cùng thành phần dân chúng chuyên ngành thu mua, buôn bán, chế biến hải, thủy sản.. Tất cả tổng hợp nhân sự đông đảo nầy đã lâm cảnh thất nghiệp kể từ 6 tháng 4, gây tác động trực tiếp lên gia đình, vợ con của họ. Thiệt hại cũng phải tính tới kỹ nghệ du lịch dọc bở biển với hàng ngàn bãi tắm, địa điểm du lịch.. cùng đội ngũ nhân viên dịch vụ liên quan đến ngành nầy. Những thiệt hại kinh tế, xã hội nầy tính làm sao cho đủ?
Trên đây chỉ đề cập dến những thiệt hại cụ thể trước mắt, chưa tính tới những tác động nguy hại trực tiếp, gián tiếp đối với đời sống kinh tế, văn hóa, sức khỏe của toàn xã hội, với mỗi gia đình, cá nhân của cả một quốc gia hôm nay và mai hậu.. Qua những thống kê tổng quát sơ khởi vừa đề cập, số tiền $500 triệu bồi thường rõ ràng không thấm vào đâu! Chưa kể sự kiện tập đoàn cầm quyền Hà Nội và các địa phương sẽ bỏ túi những khoảng tiền không nhỏ.
Thế nên, người dân chỉ có thể đòi đưọc công lý bằng các tòa án không bị khống chế bởi đảng và nhà nước CSVN. Người Việt trong nước có thể thực hiện khởi tố kiện Formosa theo Luật Alien Tort Claim Act. Luật nầy có nội dung như sau:
1/Người kiện phải là người nước ngoài (alien) không phải là công dân Hoa Kỳ.
2/Kiện về sai lầm,gây thiệt hại dân sự (tort) chứ không phải là vi phạm hợp đồng (breach of contract).
3/Sự sai lầm gây thiệt hại dân sự của Formosa vi phạm luật quốc tế, cũng như đối với những Hiệp Ước/Treaty ký kết giữa Formosa với Hoa Kỳ, do Formosa sẵn có những cơ sở sản xuất tại Hoa Kỳ.
4/Hơn thế nữa khi Formosa gây thiệt hại đối với mạng người và thiệt hại cơ sở vật chất, môi trường ở VN tức vi phạm Luật Ô Nhiễm Biển Quốc Tế.
Vụ kiện nếu được thực hiện sẽ minh chứng lòng đoàn kết giữa đồng bào hải ngoại và quốc nội, để cứu người dân và bảo vệ môi trường tổ quốc. Đấy là mục tiêu cuộc biểu dương “Một Ngày Vì Môi Trường” mà Đức Tổng Giám Mục Nguyễn Thái Hợp đã kêu gọi Giáo Dân Giáo Phận Vinh đồng loạt xuống đường yêu cầu Formosa cút khỏi Việt Nam trong sáng ngày 7/8/2016. Hãy xuống đường bảo vệ Môi Trường Sống của Quê Hương. Đưa Formosa ra tòa án Mỹ. Tống xuất Formosa ra khỏi Việt Nam!
Phan Nhật Nam / SBTN