Việt-Long- RFA, theo Jonathan Eyal, Europe Correspondent for The Strait Tines (Singapore)-2014-06-13
Hai nguyên thủ Mỹ Trung với những vấn đề chưa xuất hiện vào năm 2012-RFA illustration picture
Tự tung tự tác
Hành động của Trung Quốc hiện nay chỉ có tính cách giai đoạn hay một thách đố chiến lược lâu dài cho nền ổn định của châu Á? Đó là đề tài bàn luận về cung cách hành xử của Trung Quốc hiện nay ở biển Hoa nam (biển Đông theo cách gọi của Việt Nam), hành động tỏ ra đã được cân nhắc kỹ lưỡng để khiêu khích hầu hết các quốc gia trong khu vực.
Trung Quốc không còn phải tiếp tục lớn tiếng xác định chủ quyền lânh hải, lãnh thổ, mà đã thực hiện lịch trình chiến lược bằng những hành động "tiên hạ thủ" để tạo nên thực tế không thể đảo ngược về lãnh thổ, lãnh hải.
Trung Quốc sẽ tiếp tục hành động như vậy trừ phi Hoa Kỳ và đồng minh của Mỹ ở châu Á cũng như nơi khác có phản ứng gắn bó hơn.
Giải thích chủ quan
Năm 2010, khi giới chức cao cấp của Trung Quốc nói riêng với Ngoại trưởng Hillary Clinton rằng họ xem những phần lãnh hải họ giành chiếm ở biển Đông là quyền lợi cốt yếu, bà Ngoại trưởng Hoa Kỳ lập tức hiểu ngay ý nghĩa lớn lao của lời lẽ đó; và mặc cho Trung Quốc nổi giận, Washington liền tiết lộ nội dung câu chuyện cho báo chí, với hy vọng làm Bắc Kinh phải nói rõ ý đồ, hay im hẳn.
Trung Quốc không phản ứng, nhưng hầu hết các chính phủ khác, đôi lúc cả chính Hoa Kỳ, đều lấy điều mình mong cầu để giải thích thay cho thực tế bằng nhiều cách, về lý do Trung Quốc thình lình thay đổi phương pháp giải quyết những cuộc tranh chấp lãnh thổ, lãnh hải.
Nhiều nhà phân tích của Trung Quốc thích gọi sự kiện bị tiết lộ đó là sơ xuất của các viên chức quá nhiều ganh tị với Hoa Kỳ. Một cách giải thích khác rất được phổ biến là Trung Quốc nhất quyết không chịu thua trong cuộc đua giành chiếm tài nguyên dầu khí hay hải sản của biển khơi. Rồi khi nhịp độ đối đầu trên biển Đông và biển Hoa Đông gia tăng, lại có cách giải nghĩa mới trở nên phổ biến hơn: tất cả những diễn biến trên biển đều do sự tranh đua giữa các cơ quan luật pháp của Trung Quốc, mà không rõ việc mình làm là gì.
Đừng theo ý mong cầu!
Nay là lúc phải vứt bỏ những lối giải nghĩa theo ý mong cầu như vậy, và chấp nhận điều hiển nhiên đang chiếu trước mặt: đó là chính sách của Trung Quốc là chính sách nhất quán, theo đuổi một mục tiêu chiến lược chính xác.
Lúc này Bắc Kinh chẳng thiết tha gì hải sản hay nhiên liệu; vì sao? Vì mọi thứ đều sẽ thuộc về Trung Quốc một khi biển Đông thực sự trở thành cái ao nhà của Bắc Kinh.
Thay vào đó, mục tiêu chính của Trung Quốc là áp đặt một vùng chiến lược độc quyền, chiếm ưu thế và khống chế toàn khu vực, đẩy hải quân Mỹ xa hết mức khỏi bờ biển Trung hoa, đồng thời nhắc nhở các nước láng giềng đừng trông cậy vào chuyện Hoa Kỳ đến giúp họ phòng vệ.
Gọi đó là hình thức quan hệ mới giữa các cường quốc, như chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình thích đặt tên, hay chỉ là cách thế xưa cũ để chia vùng ảnh hưởng như các nước lớn vẫn làm với nhau trong hằng thế kỷ, thì kết quả cũng như nhau: đây là thách đố chiến lược táo bạo và trầm trọng nhất đối với nước Mỹ và đồng minh kể từ khi Liên Xô không còn bóng dáng.
Tuy nhiên, có rất nhiều phương cách để Hoa Kỳ đáp trả sự thách đố này mà không cần tung ra một cuộc chiến tranh.
Đối ứng cách nào?
Cần khởi sự một chính sách mới, mà đừng quá trông cậy vào lý luận cho rằng sớm muộn gì Trung Quốc cũng hiểu ra tính cách phản tác dụng của những kế sách họ đang làm hiện nay, và sẽ chọn đường lối hoà bình để tiến hành kế hoạch giành chiếm chủ quyền
Đúng, sự quả quyết đầy thô thiển của Bắc Kinh đã quốc tế hoá những tranh chấp lãnh thổ, lãnh hải mà Trung Quốc chỉ muốn hoàn toàn là những vấn đề song phương. Cung cách của Trung Quốc cũng làm cho các nước láng giềng xa lánh và, ít ra vào lúc này, lối xử sự đó đang đưa hải quân Mỹ tiến gần hơn tới duyên hải Trung Hoa.
Nhưng đó không phải là điều quan trọng, theo Bắc Kinh nhận thức. Quan điểm từ Bắc Kinh cho là hầu hết mọi việc đều tiến triển thuận lợi.
...
Người Trung hoa cũng không tin là khối ASEAN sẽ có thể tiến xa hơn là chỉ biết vung vẩy cái bản Quy tắc ứng xử, một văn bản đã bị sự kiện thực tế vượt qua, và trong mọi trường hợp cũng chỉ được coi là công cụ của chính sách hơn là một chính sách thực sự. Không một ai ở Bắc Kinh có vẻ như xem trọng Philippines; các viên chức Trung Quốc, ở nơi riêng tư, đều coi Philippines như bù nhìn con rối của Mỹ, và là xứ cung cấp lao động giá rẻ.
Và trong khi đánh giá Việt Nam khá hơn, Trung Quốc cũng hiểu rằng tuy Việt Nam có khả năng đánh thắng vài trận đụng độ quân sự, xứ này cũng không bao giờ chiếm được ưu thế đối với Trung Quốc.
Điều này giải thích việc Trung Quốc bất ngờ hạ đặt một giàn khoan nước sâu gần quần đảo Hoàng Sa, là nơi Việt Nam cùng nhận chủ quyền, và là nơi xảy ra đối đầu ở biển Đông.
Bên cạnh nhãn quan tự mãn này, Trung Quốc còn coi Tổng thống Mỹ hiện nay như một nhân vật yếu kém, bị đè nặng dưới nhiều áp lực...
Trong khi đó, châu Âu quá bận rộn với đống đổ nát của cuộc khủng hoảng tài chính đến nỗi chẳng hề thấy những sự kiện diễn ra ở vùng biển Hoa Nam.
Chiến thuật xẻ thịt/ bóc cải
Tất nhiên, hầu hết những quan niệm đó của người Trung Hoa đều quá khái quát hóa và đơn giản, và quả có nhiều nhà phân tích người Hoa có nhãn quan thận trọng và nhiều sắc thái hơn.
Nhưng trong giới lãnh đạo Trung Quốc, gồm một số nhỏ những người không nói tiếng nước ngoài và ít khi xuất ngoại, tâm trạng chiếm ưu thế là tâm trạng cho rằng "tương quan lực lượng thế giới" nay cho phép Trung Quốc kiến tạo cái khung cho môi trường chiến lược của mình.
Lúc này điều đó có vẻ phù hợp với tình hình. Đôi ba năm trước, giới chuyên môn còn cười nhạo cái bản đồ với đường chín đoạn, hôm nay sự hiện diện của tàu bè Trung Quốc trong vùng biển tranh chấp này đã đông dày tới mức trở thành thực tế của cuộc sống hằng ngày.
Càng ngày càng có thêm những đá, những rạn san hô rơi vào quyền kiểm soát thực tế của Trung Quốc, và khi chiếm giữ được thì họ càng mở rộng để gia tăng tầm ảnh hưởng của sức mạnh quân sự. Cứ thế Trung Quốc được đà giành chiếm và tự ấn định thêm cho mình những mảng lớn của vùng đặc quyền kinh tế.
Có người gọi đó là "chiến thuật thái thịt salami", những người khác, như tướng Trương Triệu Trung của Trung Quốc, lại gọi đó là "chiến lược bóc cải", một phương pháp bao vây một vùng tranh chấp bằng số lượng tàu đủ loại nhiều tới mức hòn đảo tranh chấp bị bao bọc như những lớp lá cải bắp trong vòng kiểm soát.
Hình ảnh nào thì thực chất cũng giống nhau: một loạt những bước nhỏ khi được thi hành liền trở nên không thể đảo ngược, và theo thời gian dẫn đến kết quả là Trung Quốc đạt được mục đích về lãnh thổ.
Chiếm thượng phong
Đường lối duy nhất để Hoa Kỳ phản ứng lại hành vi đó là phải chiếm được thế "khống chế hành động leo thang", như các chuyên gia chiến lược đặt tên, bằng cách làm rõ với Bắc Kinh rằng Trung Quốc không phải là quốc gia duy nhất điều kiểm được những cuộc đối đầu dù cho lớn hay nhỏ, và Trung Quốc không bao giờ biết chắc được cường độ hành động đáp trả của Mỹ. Giả sử một bước nhỏ của Trung Quốc trên biển Đông gây nên từ phía Hoa Kỳ một phản ứng mạnh quá mức cân xứng, thì những nhà thiết kế quân sự Trung Quốc sẽ phải cân nhắc kỹ lưỡng cho bước kế tiếp trong tiến trình leo thang đối đầu với nhau.
Mới đây khi Tổng thống Obama thăm Philippines, ông đã bỏ lỡ một cơ hội toàn hảo để giành thế thượng phong trong chiến lược khống chế cuộc leo thang đối đầu đó. Phải chi ông công bố rằng những tàu chiến Hoa Kỳ lập tức đến đóng căn cứ tại Philippines, điều đó hầu như chắc chắn sẽ buộc Bắc Kinh phải suy nghĩ lại về chiến lược. Tuy nhiên nhà lãnh đạo Hoa Kỳ lại chỉ ký thỏa ước để tàu chiến Mỹ đến viếng Philippines trong tương lai. Và Bắc Kinh liền bắt nước bài tố ngập ngừng của Mỹ, giáng ngay giàn khoan nước sâu không lồ xuống gần Hoàng Sa, chỉ một tuần lễ sau khi ông Obama rời khỏi Đông Nam Á.
Vì thế, vào lúc này thế thượng phong trong cuộc leo thang vẫn ở về phía Trung Quốc, là điều đáng lẽ không xảy ra.
Giữa bối cảnh nguy hiểm của tình hình an ninh Đông Nam Á, đề nghị rằng nơi này cần phải chịu thêm bất trắc thì nghe rất ngược đời. Nhưng chỉ khi nào những người quyết định chính sách ở Bắc Kinh nhận thức được rằng họ không thể nào tiên đoán Hoa Kỳ sẽ phản ứng ra sao, thì khi đó chiến lược hiện nay của Bắc Kinh mới có thể đảo lại.
Giới chức Trung Hoa rất thích nói đến tính chất "các bên đều thắng lợi" trong chính sách ngoại giao của họ. Nay chính là lúc họ phải chuyển đổi cái khẩu hiệu chán ngắt đó thành thực tế. tung
No comments:
Post a Comment