Agribank để lộ hàng loạt sai phạm về tín dụng

Dân trí) - Là ngân hàng thương mại Nhà nước lớn nhất hệ thống, thế nhưng, qua kiểm tra và thanh tra của Thanh tra Chính phủ, Agribank đã lộ ra những “ung nhọt” ngay trong hoạt động cơ bản và quan trọng nhất là huy động vốn và cấp tín dụng.

Các đề án huy động và cho vay của Agribank bị TTCP nhận xét là có nội dung sơ sài.

 Kết luận thanh tra của Thanh tra Chính phủ (TTCP) tại Ngân hàng Nông nghiệp và phát triển nông thôn (Agribank) công bố ngày 27/1 đã chỉ nhiều khuyết điểm, vi phạm của ngân hàng thương mại nhà nước có quy mô lớn nhất hệ thống tín dụng này.

Vi phạm quy định huy động và cho vay vàng

 

Theo đó, hoạt động tín dụng của Agribank đã để xảy ra nhiều khuyết điểm, vi phạm trong huy động vốn và cho vay, bao gồm các hoạt động bảo lãnh và xử lý rủi ro.

Từ năm 2009 đến 31/12/2011, Agribank đã chi tiền môi giới huy động vốn cho đối tượng không phải là các tổ chức tín dụng được cấp phép hoạt động môi giới; chi môi giới huy động vốn với lãi suất vượt trần quy định của ngân hàng Nhà nước (14%/năm), trong đó chi môi giới làm cho lãi suất vượt 14% năm là 283,18 tỷ đồng. Một số trường hợp chi môi giới có dấu hiệu lập chứng từ chi tiền không đúng nhằm hợp thức hóa hồ sơ hoặc tẩy xóa, sửa chữa tài liệu, chứng từ môi giới huy động vốn.

Agribank vi phạm quy định về thẩm quyền phê duyệt cấp tín dụng, cụ thể từ ngày 16/6/2009 đến 12/7/2011 có 189 khách hàng được phê duyệt cấp tín dụng nhưng không có văn bản ủy quyền của Tổng Giám đốc theo quy định, trong đó dư nợ của các khách hàng trên tại thời điểm 31/12/2011 là gần 13.816,3 tỷ đồng, nợ xấu là trên 1.046,09 tỷ đồng.

Nhà băng này cũng đã vi phạm quy định về huy động và cho vay vàng trên thị trường liên ngân hàng nói riêng và khách hàng nói chung với số lượng lớn, kéo dài - kể cả khi có quy định cấm của Ngân hàng Nhà nước (NHNN). Không ban hành các văn bản hướng dẫn, chỉ đạo nghiệp vụ trong toàn hệ thống theo quy định Thống đốc NHNN.

 Các đề án huy động và cho vay của Agribank bị TTCP nhận xét là có nội dung sơ sài, không đánh giá những yếu tố rủi ro và phương án phòng ngừa rủi ro, nhất là rủi ro kỳ hạn gắn với giá vàng và bất động sản.

Cấp tín dụng vượt 20% vốn tự có cho các công ty con

Không dừng ở đó, Agribank còn vi phạm quy định của NHNN về tỷ lệ cấp tín dụng vượt 20% vốn tự có đối với các công ty con mà Agribank nắm quyền kiểm soát, kể cả khi NHNN chỉ đạo bằng văn bản, Agribank vẫn cho vay với khối lượng lớn (hơn 2 tỷ đồng và 148.464 chỉ vàng).

Ngân hàng cũng đã cấp tín dụng 4.000 tỷ đồng cho Agriseco là công ty chứng khoán do Agribank kiểm soát thông qua việc ứng vốn và đầu tư trái phiếu của Agriseco trái với quyết định của Thống đốc NHNN, lãi suất thấp.

Bên cạnh đó, Agribank còn phát hành thư bảo lãnh thanh toán cho ALC II vay vốn của Bảo hiểm xã hội Việt Nam không đúng quy định với số lượng lớn, khi đến hạn đã phải trả thay với số tiền 208,7 tỷ đồng.

Agribank đã cho ALC I,  ALC II vay tiền mua các khoản nợ phải thu từ hợp đồng cho thuê tài chính, cho vay mua tài sản đầu tư, tài sản thuê tài chính, hoạt động mua các khoản phải thu từ hợp đồng cho thuê tài chính trái quy định. 

Đến ngày 31/12/2011, dư nợ cho vay mua tài sản đầu tư, tài sản thuê tài chính là 1.072 tỷ đồng, nợ xấu là 35,5 tỷ đồng; dư nợ mua các khoản phải thu từ hợp đồng cho thuê tài chính của công ty ALC II là 187,8 tỷ đồng…

TTCP cho rằng, nợ xấu tại Agribank còn có thể vượt quá 12,7% (ảnh minh họa).

Lách quy định về giới hạn cấp tín dụng

Qua rà soát, TTCP cũng chỉ ra những vi phạm, khuyến điểm trong hoạt động thực hiện cho vay và vay với các tổ chức tín dụng của Agribank. 

Theo quy định, từ ngày 1/1/2011 không có nghiệp vụ gửi tiền và nhận tiền gửi giữa các TCTD. Tuy nhiên, kiểm tra thấy, năm 2011, Agribank vẫn thực hiện “gửi tiền” và “nhận tiền gửi” có kỳ hạn với các TCTD với tổng doanh số rất lớn: gửi gần 423.954 tỷ đồng, 14 tỷ USD, 829 triệu EUR; nhận tiền gửi 52.384 tỷ đồng, 357 triệu USD, 16 triệu EUR. 

Trong các giao dịch nói trên có 19 giao dịch gửi tiền và nhận tiền đối ứng cùng giá trị, kỳ hạn, lãi suất giữa Sở giao dịch với 5 TCTD khác với tổng giá trị 25.200 tỷ đồng và 100 triệu USD. Các giao dịch này thực chất là lách quy định về tỷ lệ giới hạn cấp tín dụng, làm tăng “giả tạo” tổng tài sản trên các báo cáo tài chính của các TCTD đang thực hiện giao dịch.

Mặt khác, Agribank đã thực hiện một số giao dịch gửi tiền, cho vay đối với các TCTD với thời hạn gửi 3-5 năm trong khi nguồn vốn cho vay không xác định được kỳ hạn, làm suy giảm chức năng “dự trữ thanh khoản” của nguồn vốn. 

Thực tế, cuối năm 2009, Agribank phải đề nghị NHNN cho vay 5.000 tỷ đồng để xử lý mất cân đối.

Vi phạm xảy ra ở tất cả các khâu của hoạt động tín dụng

TTCP cũng chỉ ra rằng, Agribank có nhiều vi phạm các quy định trong các khâu của quy trình cho vay, bảo lãnh. 

Kết quả kiểm tra chọn mẫu 155 hồ sơ tín dụng với dư nợ tại thời điểm 31/12/2011 là gần 25.000 tỷ đồng, 23 hồ sơ xử lý rủi ro với dư nợ tại thời điểm 31/12/2011 là trên 1.300 tỷ đồng, gần 30.000 lượng vàng, trên 9,5 triệu USD cho thấy vi phạm xảy ra ở tất cả các khâu của hoạt động tín dụng, từ khâu thẩm định, phê duyệt cho vay, giải ngân, tài sản đảm bảo, quản lý và thu hồi vốn đến xử lý rủi ro; nhiều việc có dấu hiệu cố ý làm trái và/hoặc thiếu trách nhiệm gây hậu quả rất nghiêm trọng cần được xử lý theo quy định pháp luật.

Trong việc phân loại nợ, Agribank còn có khuyết điểm, vi phạm dẫn tới chưa phản ánh đúng chất lượng tín dụng, đặc biệt là tình trạng nợ xấu. 

TTCP đã rà soát lại việc phân loại nợ trên các số liệu báo cáo của Agribank và xác định tỷ lệ nợ xấu là 12,71%, nếu loại trừ các khoản nợ đã được cơ cấu theo chỉ đạo của Thủ tướng thì nợ xấu là 12,21%; nếu loại trừ nợ xấu đã hạch toán ngoại bảng, cam kết ngoại bảng thì nợ xấu là 9,83%. 

Thậm chí, TTCP còn cho rằng, kết quả kiểm tra trực tiếp 62 hồ sơ tín dụng với dư nợ gần 16.000 tỷ đồng thì tỷ lệ nợ xấu còn có thể cao hơn, nhất là trong bối cảnh doanh nghiệp khó khăn và thị trường bất động sản đóng băng.

Qua kiểm tra 23 hồ sở xử lý rủi ro, TTCP cho biết, hầu hết các hồ sơ đã xử lý nói trên đều có nguyên nhân chính xuất phát từ phía chủ quan của Agribank trong hầu hết các khâu: thẩm định trước khi cho vay, quyết định cho vay, kiểm soát trước khi giải ngân, giải ngân và theo dõi, đôn đốc thu hồi nợ dẫn đến việc khách hàng không trả được nợ vay và phải xử lý rủi ro; trong quá trình xử lý rủi ro chưa thực hiện đúng một số quy định về xử lý rủi ro.

Việc xử lý rủi roc ho vay đối với Công ty TNHH sản xuất thương mại Thiên Phú – Chi nhánh Chợ Lớn là điển hình về vi phạm nêu trên, gây thiệt hại lớn (xử lý rủi ro là 507 tỷ đồng và 20.634 lượng vàng).

Bích Diệp