(VNTB) – Chiến dịch chống tham nhũng đang tạo ra ra một sự phân cực bắc-nam mới.
Tác giả: Shuli Ren
Công cuộc chống tham nhũng hay “đốt lò” ở Việt Nam đang nóng lên.
Chỉ riêng trong năm nay, hai trong số “tứ trụ” quyền lực, là Chủ tịch Quốc hội và Chủ tịch nước, đã từ chức vì những cáo buộc tham nhũng. Tháng trước, bà Trương Mỹ Lan, đại gia bất động sản và là người phụ nữ giàu nhất Việt Nam, đã bị kết án tử hình vì vụ lừa đảo trị giá 12 tỷ USD liên quan đến Ngân hàng Thương mại Sài Gòn, một trong những ngân hàng cho vay lớn nhất nước. 85 người khác bị kết án với các tội danh từ hối lộ đến lạm dụng quyền lực.
Hiện nay các nhà đầu tư đang lo ngại rằng Việt Nam không ổn định về mặt chính trị, trong khi đáng ra ở vị trí hoàn hảo để hưởng lợi từ sự cạnh tranh Mỹ-Trung. Với khoảng trống quyền lực tại Ba Đình ngày càng lớn, không rõ ai sẽ nắm giữ vị trí đứng đầu. Ông Trọng, ở tuổi 80 và có sức khỏe yếu, được cho là sẽ từ chức tại Đại hội Đảng lần tới vào tháng 1 năm 2026.
Tuy nhiên, rõ ràng là chiến dịch chống tham nhũng này đang đưa sự thịnh vượng kinh tế đến gần biên giới Trung Quốc hơn, đồng thời khiến Thành phố Hồ Chí Minh, từng là trung tâm thương mại của cả nước, dần kém hơn. Với tốc độ phát triển này, chỉ có miền Bắc Việt Nam mới có thể phát huy hết tiềm năng của mình – và miền Nam sẽ phải trả giá.
Khi các nhà sản xuất toàn cầu đa dạng hóa chuỗi cung ứng, họ đổ tiền vào khu vực phía Bắc xung quanh thủ đô Hà Nội và cảng Hải Phòng. Tỉnh ven biển Quảng Ninh, nơi có điểm du lịch nổi tiếng và Di sản Thế giới Vịnh Hạ Long, là tỉnh nhận đầu tư trực tiếp nước ngoài lớn nhất vào năm ngoái. Hãng sản xuất hệ thống an toàn xe hơi Thụy Điển Autoliv Inc. đang dự định xây dựng một nhà máy trị giá 160 triệu USD ở đó. Hãng Boltun Corp. có trụ sở tại Đài Loan, cũng đang đầu tư vào đây.
Vấn đề mà các nhà sản xuất điện thoại thông minh và xe điện cần cho các nhà máy lớn của họ là cơ sở hạ tầng. Việt Nam với địa hình chữ S dài và cong, vẫn dựa vào những con đường giao thông hẹp, thường tắc nghẽn và gập ghềnh cho việc vận chuyển hàng hóa. Việt Nam xếp thứ 43 trong Chỉ số Hiệu suất Hậu cần mới nhất của Ngân hàng Thế giới, rớt xuống từ vị trí thứ 39 trong năm 2018 khi cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung bắt đầu.
Chiến dịch chống tham nhũng của ông Trọng đang có một tác dụng phụ đáng tiếc, đó là việc đầu tư công cho các dự án cơ sở hạ tầng đã bị đình trệ. Các quan chức đang sợ hãi đến mức không dám đưa ra bất kỳ quyết định nào vì sợ các vụ bê bối sẽ bị phanh phui và phải chịu trừng phạt. Trong 4 tháng đầu năm nay, Chính phủ Việt Nam chỉ giải ngân được 15% ngân sách cho đầu tư công. Đối với đầu tư nước ngoài, ví dụ rõ ràng và đáng thất vọng nhất là tuyến tàu điện ngầm đầu tiên được nhiều người mong đợi của Thành phố Hồ Chí Minh. Tuyển Metro số 1 được bắt đầu xây dựng vào năm 2012 và dự kiến hoàn thành vào năm 2018 nhưng hiện vẫn chưa được đưa vào sử dụng.
Điều này đã khiến tỉnh Quảng Ninh càng hấp dẫn hơn. Có lẽ do thành kiến của chính trị gia hàng đầu – ông Trọng lớn lên ở Hà Nội – chính phủ Việt Nam đã chi nhiều hơn cho cơ sở hạ tầng gần thủ đô. Cảng nước sâu mới tại Hải Phòng và Đường cao tốc 04 nối thành phố này với Hà Nội bắt đầu hoạt động vào năm 2018. Đường cao tốc 06 được khai trương vào năm 2022 nối Hải Phòng với thành phố Móng Cái sát biên giới Trung Quốc cũng đã mang lại cho khu vực này một luồng gió mới đáng kể.
Quảng Ninh có đầy đủ các lợi thế địa lý, đặc biệt nếu các nhà máy mới cần những thứ thiết yếu, chẳng hạn như điện. Với việc tất cả các nhà sản xuất nước ngoài đổ xô vào Việt Nam, nhu cầu điện ngày càng tăng cao. Nhưng hầu như không có quyết định nào về phát triển cơ sở hạ tầng năng lượng được đưa ra kể từ khi chiến dịch chống tham nhũng bắt đầu vào năm 2017, theo Gavekal Research. Một năm trước, trong khi tình trạng thiếu điện ngày càng trầm trọng do nắng nóng, Việt Nam đã đạt được thỏa thuận nhập khẩu điện từ tỉnh Quảng Tây, Trung Quốc. Loại giải pháp khẩn cấp này nhằm ngăn chặn việc ngừng sản xuất do không đủ cung ứng điện. Việc này sẽ không thể thực hiện được nếu nhà máy này được xây dựng ở phía Nam. Việt Nam đã là nước nhập khẩu ròng năng lượng kể từ năm 2015.
Bản án tử hình đối với bà Lan đã gây ra một số bất bình trong giới doanh nhân. Là người Sài Gòn và gốc Hoa, bà Lan sở hữu nhiều bất động sản trong thành phố này. Chồng của bà, ông trùm bất động sản Hồng Kông Eric Chu, đã bán tháo một phần tài sản hồi năm ngoái khi bà Lan bị bắt. Các công ty của bà Lan nằm trong số những doanh nghiệp tư nhân lớn đầu tiên lọt vào tầm ngắm của chính phủ, cho thấy Hà Nội sẵn sàng đưa chiến dịch đốt lò vượt xa hơn. Sau khi các doanh nhân gốc Hoa bị đàn áp, doanh nhân Trung Quốc muốn vào Việt Nam sẽ phải tỏ ra phù hợp với lợi ích của nhà cầm quyền, nhưng nhóm này này dường như không phải là người miền nam.
Ở nhiều quốc gia đang phát triển, một chút tham nhũng có thể bôi trơn bánh xe thương mại, và nếu không có tham nhũng thì sẽ cản trở sự phát triển. Hà Nội có thể muốn áp dụng “ngoại giao cây tre” và có nhiều bạn hơn thù, khi Việt Nam ngày càng phụ thuộc hơn vào Trung Quốc. Nhưng các động thái chính trị nội bộ của Việt Nam chỉ đang biến miền bắc Việt Nam thành một tỉnh trên thực tế của Trung Quốc.
___________
Nguồn:
Bloomberg – ‘Blazing Furnace’ Turns Vietnam Into Another Chinese Province
No comments:
Post a Comment