Kính Hòa, phóng viên RFA 2017-06-29
Bức tranh Biển Chết của họa sĩ Nguyễn Nhân. Photo courtesy of danluan.org
Ngày 28 tháng 6 năm 2017, trên trang facebook của họa sĩ Nguyễn Nhân tại Trà Vinh có đăng quyết định của Ủy ban nhân dân tỉnh Trà Vinh thi hành kỷ luật ông về bức tranh Biển Chết của ông. Quyết định này ký vào ngày 1 tháng sáu.
Bức tranh vẽ một phụ nữ đội nón lá ngồi trên bãi biển xung quanh là những con cá chết.
Quyết định của tỉnh Trà Vinh nói rằng sẽ thu hồi giải thưởng mà tác giả bức tranh lấy được trong cuộc thi Sáng tác mỹ thuật của tỉnh vào năm 2016, lấy lại những món tiền trợ cấp sáng tác cho tác giả, thu giữ bức tranh làm tang vật.
Nhà thơ Đỗ Trung Quân, đồng thời cũng là một họa sĩ bình luận:
Tôi chưa gặp anh Nguyễn Nhân bao giờ, tôi cũng không biết là bức tranh đó có trong triển lãm hay không. Tôi chỉ nhận được thông tin về hai văn bản đó thôi.
Cho dù có trong triển lãm thì văn bản đó sai pháp lý. Thứ nhất nó không phải là hệ qui chiếu về mặt pháp luật theo cái nghĩa là anh phạm pháp.
Tôi bày tỏ thái độ qua tranh vẽ, đó là nghệ thuật. Nghệ thuật đó có thể anh thích hay không thích. Nhân đây cũng nói rằng tôi không thuộc trường phái của anh Nhân, nên bức tranh đó tôi thấy cũng bình thường. Nhưng không có ai được nhân danh vượt ngoài pháp luật.
Hội mỹ thuật là một hội để anh em hoạt động văn hóa nghệ thuật. Chứ không để qui chiếu vấn đề chính trị. Biển chết là một thực tế. Chúng ta không thể phủ nhận được điều đó.
Bức tranh đó thể hiện cũng bình thường, nhưng nó bị đẩy lên chính trị như thế này thì tôi cho rằng những người ra văn bản này, thứ nhất là không am hiểu nghệ thuật, thứ hai là một loại chính trị ấu trĩ.
Đó là quan điểm riêng của tôi, và tôi nghĩ giới văn học nghệ thuật phải lên tiếng bảo vệ một họa sĩ như thế này.
Tôi chưa gặp anh, tôi chưa quen biết, nhưng về quan điểm cá nhân, tôi sẽ bảo vệ và ủng hộ anh. Bởi vì không ai được quyền nhân danh bất cứ cái gì, trong văn bản không ghi rõ anh phạm tội gì. Nếu bảo đó là tội…. biển chết? Nó không phải là tội. Ai cũng được quyền bảo rằng biển của mình chết rồi, cá của mình chết rồi.
Thành ra ở đây tôi cho rằng khi tôi lên tiếng chuyện này, là ở một thái độ của một người sáng tác, một người làm nghệ thuật, và sau đó là thái độ của một công dân.
Tôi xin nhấn mạnh là thái độ công dân. Họa sĩ đã có thái độ công dân. Và chúng tôi ủng hộ thái độ công dân đó.
Kính Hòa: Có một chuyện nữa là trong quyết định này có nói là thu hồi những khoản tiền hỗ trợ sáng tác mỹ thuật. Với tư cách một nghệ sĩ, một họa sĩ, thì thưa anh, ở Việt Nam người nghệ sĩ có phải sống nhờ vào các khoản tiền này hay không?
Họa sĩ Đỗ Trung Quân: Thú thật là tôi không có trong hội mỹ thuật, nên tôi không rõ cái vấn đề này nó như thế nào. Nhưng mà cho dù như thế nào thì tôi thấy chuyện đó cũng tầm thường lắm. Bây giờ anh em họa sĩ thừa sức đóng góp để anh ấy trả lại cho hội, cho nhà nước cái đó. Nhưng thú thật tôi không có trong hộ nên không rõ những qui định về tiền bạc như thế nào.
Kính Hòa: Ông đánh giá thế nào về thái độ của ngệ sĩ Việt Nam, những họa sĩ, sự độc lập với chính trị, sự lên tiếng hiện nay thưa ông?
Họa sĩ Đỗ Trung Quân: Tôi nghĩ như thế này, trong mỗi hình thái của nghệ thuật, âm nhạc, văn chương, nghệ thuật, hội họa, v.v… thì người nghệ sĩ ngoài chuyện sáng tạo của mìn, anh còn một thái độ nữa, anh còn phải song hành với vận mệnh của đất nước. Tôi biết có nhiều người, trong ba lĩnh vực đó, trong những lãnh vực khác hơn, đã tránh né vấn đề này. Họ quan niệm rằng chính trị không phải là vấn đề của người nghệ sĩ.
Nhưng xin thưa rằng hôm nay trên bàn ăn chúng ta không còn một con cá mà chúng ta ăn an toàn nữa, thì chính trị đã vào tới bàn ăn rồi.
Và nghệ thuật không được tách rời khỏi vận mệnh của đất nước, không được, không được từ chối quyền làm công dan của đất nước, nếu chúng ta là công dân của đất nước đó. Nên tôi cho rằng tôi không lên án những người né tránh vấn đề đó, tôi không lên án. Họ được quyền chọn lựa thái độ. Còn cá nhân tôi, và người họa sĩ như anh Nhân, đã chọn lựa một thái độ, trước hết là thái độ của một công dân, sau đó là thái độ của một nghệ sĩ được trình bày qua tác phẩm.
Kính Hòa: Điều ông nói làm nhớ lại một người cộng sản tiên phong là ông Hải Triều có nói rằng nghệ thuật phải vị nhân sinh, chứ không chỉ vị nghệ thuật.
Họa sĩ Đỗ Trung Quân: Vâng câu đó chúng ta ai cũng biết rồi, có lẽ nó cũng không nằm ngoài vấn đề như tôi trình bày, đó là thái độ công dân. Ngoài vấn đề vị nghệ thuật, tôi nói là sau khi chúng ta có thái độ công dân chúng ta cũng có quyền vị nghệ thuật như thường, không ai cấm chúng ta cả, sáng tạo mà.
Kính Hòa: Tức là lúc đầu những người cộng sản họ muốn nghệ thuật vị nhân sinh, nhưng khi họ cầm quyền rồi thì có thái độ khác?
Họa sĩ Đỗ Trung Quân: Tôi nghĩ vấn đề này chúng ta còn biết trong nhiều lãnh vực nữa chứ không chỉ trong vấn đề sáng tạo thôi.
Kính Hòa: Rất cám ơn ông Đỗ Trung Quân.
Chúng tôi đã liên lạc với họa sĩ Nguyễn Nhân ở Trà Vinh để tìm hiểu về vụ việc, nhưng ông hiện đang dưỡng bệnh, và chúng tôi không thực hiện được cuộc phỏng vấn.
Ngày 29 tháng sáu, họa sĩ Hồ Minh Quân, hội viên Hội mỹ thuật Việt Nam trả lời báo tuổi trẻ rằng Hội văn học nghệ thuật tỉnh Trà Vinh không có quyền thu giữ bức tranh Biển chết của họa sĩ Nguyễn Nhân. Họa sĩ Hồ Minh Quân có đề cập đến nghi vấn vi phạm tác quyền của bức tranh, nhưng không có gì rõ ràng.
Trong Quyết định của Ủy ban nhân dân tỉnh Trà Vinh về việc thi hành kỷ luật đối với họa sĩ Nguyễn Nhân không thấy đề cập đến việc ông Nguyễn Nhân vi phạm bản quyền một cách cụ thể, trong các điều khoản của quyết định. Nhưng quyết định này lại có đề cập đến 1 điều luật về vi phạm tác quyền ở phần mở đầu.
No comments:
Post a Comment