Formosa đã bồi thường 250 triệu USD: Tiền sẽ chạy đi đâu?

Một hiện tượng “lạ” là sau khi Quốc hội kết thúc bầu bán cùng tuyên thệ lần thứ hai liên tiếp các chức danh chủ tịch nước, chủ tịch quốc hội, thủ tướng chính phủ, nhân vật bị đông đảo dư luận xã hội đòi phải bị cách chức là Bộ trưởng Bộ Tài nguyên môi trường Trần Hồng Hà đã xuất hiện với một thông tin có vẻ nóng sốt: “Bộ Tài nguyên môi trường sẽ tiến hành xử phạm vi phạm hành chính với Formosa, cụ thể là xử lý 53 vi phạm”.

Đến ngày 28/7/2016, Formosa đã thực hiện cam kết, chuyển số tiền bồi thường ban đầu là 250 triệu USD vào một tài khoản tạm giữ.

Tài khoản “tạm giữ” là gì vậy? Tại sao số tiền do Formosa bồi thường vụ cá chết miền Trung lại do ông Trần Hồng Hà mà không phải là cấp lãnh đạo của Chính phủ thông báo?

Phải chăng sau khi “chủ động và dũng cảm thông tin về nguyên nhân cá chết cùng số tiền bồi thường 500 triệu USD của Formosa”, giới quan chức chính phủ đã bị dư luận phát hiện hành vi tự ý thỏa thuận với Formosa để nhận một số tiền 500 triệu USD bồi thường, mà chẳng biết dựa trên căn cứ xác thực nào, và sau đó chính phủ của Nguyễn Xuân Phúc liên tiếp bị chỉ trích nặng nề?

Với vai trò chủ thể thông tin về việc Formosa đã thực hiện bồi thường 250 triệu USD, hoàn toàn có lý do để cho rằng chính Bộ trưởng tài nguyên môi trường Trần Hồng Hà là một trong những tác nhân đàm phán với Formosa để nhận tiền bồi thường, và do đó ông Hà phải chịu trách nhiệm hoặc liên đới hoặc trực tiếp về không chỉ việc để Formosa thải chất độc gây ô nhiễm trầm trọng, mà còn tự tung tác thỏa thuận với Formosa mà không thông tin cho dân biết.

Một chi tiết cũng mang tính rủi ro không kém: cho tới nay người dân miền Trung, báo chí và công luận vẫn chưa nhận được bất kỳ thông tin chi tiết nào về điều được gọi là “kế hoạch chuyển đổi nghể cho ngư dân miền Trung”, kế hoạch giải quyết ô nhiễm biển, và càng không có bất kỳ chi tiết nào về kế hoạch sẽ sử dụng thế nào số tiền 500 triệu USD bồi thường của Formosa.

Tiền sẽ chạy đi đâu? Hay lại chạy vào túi quan chức như vốn thế trong vô số chương trình tài trợ của Liên hiệp quốc và Phương Tây cho môi trường, xã hội và xóa đói giảm nghèo ở Việt Nam?

Thói thiếu minh bạch của giới chức chính phủ vẫn tiếp tục hiển hiện trong vụ Formosa. Lối thông báo hết sức mơ hồ về một “tài khoản tạm giữ” nào đó để “giam” số tiền 250 triệu USD của Formosa có thể khiến người dân “lên ruột”.  

Nếu nhiều ngư dân miền Trung đã phải oán thán về việc họ đã chỉ nhận được vài trăm ngàn đồng còm cõi tiền hỗ trợ chậm đến vài ba tháng sau khi có hứa hẹn của Chính phủ về “tổ chức hỗ trợ ngay cho ngư dân”, thậm chí một phần trong số tiền đó còn bị chính quyền địa phương cắt xén để chi cho “quỹ địa phương”, làm sao có thể không nghi ngờ về một phần không nhỏ trong số 500 triệu USD bồi thường của Formosa sẽ rơi vào túi giới quan chức từ lớn xuống nhỏ? 

Lê Dung / SBTN