Monday, November 6, 2023

Nghĩa trang Biên Hòa: Di sản chiến tranh ‘chưa được Đảng Cộng sản giải quyết’

Linh Ðan-05/11/2023

nghiatrang01

Đi s M ti Hà Ni Marc Knapper (trái) đi thăm Nghĩa trang Quâđi Biên Hòa, hin nay là Nghĩa trang Bình An,  Bình Dương hôm 13/10. Hơn mt chc nghìn t sĩ ca Vit Nam Cng hòđược chôn ct tđây.

 Trong bc thư gĐi s M ti Vit Nam, Marc Knapper, Dân biu Hoa K Michelle Steel bày t quan ngi sâu sc v tình trng "đáng bun" ca Nghĩa trang Quâđi Biên Hòa, nơi yên ngh ca hơn mt chc nghìn binh sĩ tng chiếđu cho lc lượng Vit Nam Cng hòa và là di sn chiến tranh mà bà Steel cho là chưđược chính ph Vit Nam gii quyết.

Nghĩa trang Biên Hòa, mt trong nhng nghĩa trang quâđi quc gia ca min Nam Vit Nam được xây dng năm 1965, hiđã đượđi tên thành Nghĩa trang Bình An sau khi quân min Bc tiếp qun khi Sài Gòn sđ vào năm 1975.

"(Nghĩa trang này) tr thành nơi an ngh ca khong 12.000 binh sĩ min Nam Vit Nam", Dân biu Steel, đi din cho đa ht 45  California  nơi có đông người Vit sinh sng, nói trong bc thư gi Đại sứ Knapper. "Nhiu người lính an ngh ti nghĩa trang này không ch chiếđu anh dũng bên cnh binh sĩ M trong Chiến tranh Vit Nam mà còn có con cháu hiđang cư trú  Hoa K".

Trong bc thư đ ngày 29/9, bà Steel, tng là ch tch Hđng Giám sát Qun Cam  nơi có cng đng người Vit sinh sng nhiu nh M  trước khi tr thành dân biu liên bang vào năm 2020, nói rng Biên Hòa là nghĩa trang quâđi quc gia duy nht còn sót l tnh Bình Dương bi vì "Đảng cộng sản Vit Nam đã phá hy tt c các nghĩa trang quc gia khác ca quâđi min Nam Vit Nam sau khi Sài Gòn tht th năm 1975".

nghiatrang02

Bảng chỉ dẫn đường vào nghĩa trang quân đội Biên Hòa, nay đổi tên thành Nghĩa trang nhân dân Bình An

Bà Steel, trong mt ln tr li phng vn Viet My Magazine vào năm 2020,nói rng gia đình bà "là nn nhân ca chế đ cng sn Bc Hàn" và cũng tng là người t nn cng sn như người Vit nên hiu rõ hoàn cnh ca người Vi M.

Là mt thành viên cy ban Vit Nam  Quc hi M, bà Steel, đã cam kết tp trung vào quan h song phương M-Vit và nhng vđ quan trng đi vi cng đng người M gc Vit. Bà cũng đã cùng các thành viên ca nhóm nàygii thiu mt d lut lưỡng đng nhm buc các quan chc Vit Nam phi chu trách nhim vì vi phm nhân quyn nghiêm trng.

Theo bà Steel, dù đã có nhiu cá nhân và t chc phi li nhu"làm vic mt mđ bo v s trang nghiêm ca Nghĩa trang Biên Hòa" nhưng "tình trng chung vn còđm khi r cây xuyên qua và h thng thoát nước kéđã hy hoi các ngôi m  mc báđng".

Ông Kevin Đng, phó ch tch ngoi v ca Sáng hi Vit M (VAF) và đã cùng Đi s Knapper đi thăm nghĩa trang Biên Hòa hôm 13/10, cho biết nhng lo ngi ca bà Steel là đúng.

"Tình trng ca nghĩa trang hin gi xung cp rt trm trng", ông Kevin nói vi VOA hôm 1/11. "Tng cng có hơn 16.000 ngôi m và mc dù đã được xây ct bng xi măng nhưng vì cây ci mc quá nhiu và nhiu cây gi đã thành c th nên r cây to và lđã ăn sâu vào huyđo ca các ngôi m".

VAF, vi s h tr tài chính ca các nhà ho tâm trong cng đng người Vi M và hi ngoi, đã xây các ngôi m bng xi măng vào năm 2014, theo ông Kevin cho biết.

Bà Lê Đăng Ngô Đng, mt người Viđang sinh sng  San Diego, California, cũng mđến thăm Nghĩa trang Biên Hòa trong dp v Vit Nam hôm 3/8 và thy tình trng tương t.

"(Các ngôi mđu rêu phong ph kín, hoang tàn. Đn T sĩ  gn nghĩa trang cũng chung s phn : tiêđiu và đ nát", bà Ngô Đng nói vi VOA hôm 1/11.

Mô t v tình trng xp x và hoang tàn ca Nghĩa trang Biên Hòa trong cun sách "Nothing is Impossible : Americas Reconciliation with Vietnam" (Không gì là không th : Quá trình hòa gii ca M vi Vit Nam) ra mt vào năm 2021, cĐi s M ti Vit Nam Ted Osius viết rng "nhng tm bê tông v vn che ph nhiu ngôi m" và "c mc um tùm quanh nhng tm bia m".

nghiatrang03

Tình trng xp x và hoang tàn ca Nghĩa trang Biên Hòa

Bà Steel ng h vic khôi phc nghĩa trang hin là nơi yên ngh ca các quân nhân min Nam Vit Nam đã hy sinh, điu mà dân biu M cho là s gii cu mt khía cnh di sn và văn hóa quan trng.

"Vì di sn này ca Chiến tranh Vit Nam vn chưđượĐảng cộng sản Vit Nam gii quyết, tôđ ngh (Đi s Knapper) nêu vđ ca Nghĩa trang lch s Quâđi Biên Hòa vy ban Nhân dân tnh Bình Dương và xin văn bn cho phép tiếp cn và ci thiđiu kin ti nghĩa trang", bà Steel viết trong bc thư gông Knapper.

VOA đã gi yêu cu bình lun tĐi s Knapper. Đi s quán M ti Hà Ni nói h s sm hđáp. B Ngoi giao Vit Nam và y ban Nhân dân Bình Dương không tr li yêu cu bình lun ca VOA.

Ông Kevin cho biếĐi s Knapper, trong chuyến thăđu tiên ti Nghĩa trang Biên Hòa hôm 13/10, đã được chng kiến tình trng xung cp ca các ngôi mÔng cùng bà Susan Burns, tng lãnh s M ti Vit Nam, đã lng nghe ông Kevin gii thích v vic vì sao cn phi trùng tu gp nghĩa trang này.

"Tôi thông đi s (Knapper) và bà Susan Burns rt là lo ngi và quan tâđến s xung cp trm trng ca Nghĩa trang Biên Hòa", ông Kevin nói. "Nếu như tình trng này mà chúng ta không tu sa li thì trong vòng mt thi gian rt là ngn, các ngôi m s b nt vì r cây và các ngôi m s b xoáy mòn vào các huyđo vì nước mưa".

Di sn cho s hòa gii

Nghĩa trang Biên Hòa là chương m đu trong cun sách cĐại sứ Osius v s hòa gii và hàn gn trong quan h gia Vit Nam và M.

nghiatrang4

Nhng người lính Việt Nam Cộng Hòa đang chôn ct mđng đi trước s chng kiến ca gia đình ngườđã khut ti Nghĩa trang Biên Hòa ngày 29/2/1972, 3 năm trước khi chính quyn min Bc tiếp qun nghĩa trang khi Sài Gòn sđ.

"Liu nghĩa trang bi bn và b b hoang n phíđông-bc Thành ph H Chí Minh có thc s là mđim quan trng trong s hòa gii ?" - Đại sứ Osius viết trong cun sách. "Đảng cộng sản Vit Nam mun (nghĩa trang) b quên lãng".

Theo v đi s có nhim k t 2014-2017, chính ph  Hà Nđã đ cho nghĩa trang Biên Hòa xung cp và h "s không cho phép cng đng người M gc Vit chăm sóc nơđây"Ông Osius viết rng điu này khiến mt s người lo ngi rng nó có th tr thành im quy t lòng người ca nhng người phđĐng cộng sản".

Sau ngày 30/4/1975, nghĩa trang ta lc ti xã Dĩ An ca tnh Bình Dương được giao cho Quân khu 7 ca B Quc phòng qun lý. Chính quyn yêu cu người ra vào thăm viếng nghĩa trang này phi trình giy t.

Bà Ngô Đng cho VOA biết bà và gia đình 4 người, trong đó có mt tr em 11 tui, ph"trình th thông hành và chp hình" trước khi được vào thăm nghĩa trang hđu tháng 8.

Trướđó vào năm 2017, mt s nhà vđng nhân quyđã b công an Vit Nam câu lưu trong 2 gi khi h đến thp hương viếng m các chiến sĩ Việt Nam Cộng Hòa  nghĩa trang này. Nhà hođng nhân quyn Trương Minh Đc, mt trong nhng người b câu lưu, lúđó nói vi VOA rng h đi thp hương tưởng nim trên các ngôi m "trong s rình rp, giám sát ca c an ninh thường phc ln sc phc".

Đi s Osius cho biết trong cun sách công rng sau chuyến thăm công ti Nghĩa trang Biên Hòa vào tháng 10/2017, công an đa phương đã yêu cu người qun trang phđin vào mt báo cáo.

nghiatrang5

Trung Dũng đài, trước cao 43 mét , nay phần thép 10 mét trên ngọn đã bị cắt mất.

Tr li phng vn VOA ngay khi cun sách ra mt vào tháng 10/2021, Đại sứ Osius nói rng "còn nhiu vic cn phi làđ xây dng lòng tin gia cng đng người Vit hi ngoi và chính ph cũng như người dân Vit Nam".

Ngoài ông Osius, các đi s M sau này, như ông Daniel Kritenbrink và ông Knapper, đu cũng đã ti thăm nghĩa trang như mt phn trong nhng n lc ca M đ giúp hàn gn vết thương chiến tranh cũng như hòa hp hòa gii gia hai nước.

Nhn thy tm quan trng ca nghĩa trang nàđi vi cng đng người Vit hi ngoi và có th giúp hàn gn vết thương chiến tranh ca hĐại sứ Osius đã đ ngh Th trưởng Ngoi giao Lê Hoài Trung cho phép người thân ca các t sĩ Việt Nam Cộng Hòa đượ"đào mương và ct r cây", vn là nguyên nhân gây xói mòđt m khi mùa mưđến khiến các quan tài b trôđi.

Nhiu tháng sau khi kết thúc nhim k đi sông Osius cho biết trong cun sách rng mt người bn, biếông vn còn quan tâđến Nghĩa trang Biên Hòa, nói vông rng các con mương thoát nướđã đượđào trong nghĩa trang và r câđã được ct, khiến cây ci xanh tươi hơn trong mùa mưa.

"S hòa hđã tiếđược mt bướđý nghĩa v phía trước", Đại sứ Osius viết trong cun sách.

Theo ông Kevin, nếu chính ph Vit Nam cho phép vic trùng tu nghĩa trang Biên Hòa s đánh đi m"thông đip mang tính hòa hp hòa gii dân tc".

nghiatrang6

Cựu Đại sứ Osius đã từng đ ngh Th trưởng Ngoi giao Lê Hoài Trung cho phép người thân ca các t sĩ Việt Nam Cộng Hòa đượ"đào mương và ct r cây", vn là nguyên nhân gây xói mòđt m khi mùa mưđến khiến các quan tài b trôđi. Ảnh minh họa đàn bò đi giữa con đường chính của nghĩa trang bao bọc bọc bởi rừng cây che khuất những ngôi mộ

"Bây gi được s lên tiếng ca dân biu Hoa K (Michelle Steel) và ông đi s (Marc Knapper) đã tn mt ghi nhn s xung cp trm trng ca Nghĩa trang Biên Hòa, tôi hy vng trong vòng 3 đến 6 tháng ti, chúng tôi s nhđược tin vui t chính ph Vit Nam cho chúng tôđược trùng tu các ngôi m hiđang b xung cp", ông Kevin nói.

Cùng đi thăm nghĩa trang hôm 13/10 có Phó Giám đc S Ngoi v Bình Dương, ông Võ Thành Nhân. Theo ông Kevin cho biết, ông Nhân cũng bày t s nht trí vi vic này.

Còn theo ông Phm Nghđi din các gia đình t sĩ tìm hài ct ca VAF, mđích ca hi khi mun trùng tu Nghĩa trang Biên Hòa còn hơn c vic hòa hp hòa gii.

"V phía Chính ph Vit Nam, h đang c gng ci thin vic hòa hp hòa gii dân tc", ông Ngh nói vi VOA hôm 1/11. "Còn cái mđích ca hi Vietnamese American Foundation (VAF) là mun gi li cái di tích ca Vit Nam Cng hòa bđây là di tích lch s cui cùng ca Vit Nam Cng hòa nên hi mun dùng mi sc lđ làđiđó".

Linh Đan

Nguồn : VOA, 05/11/2023

No comments:

Post a Comment