Thuê người xông đất Mồng Một Tết

Nhóm phóng viên tường trình từ VN
2015-02-13

Đi chùa ngày Tết. (Ảnh minh họa) RFA PHOTO

Vài năm trở lại đây, chuyện thuê người xông đất ngày Mồng Một Tết trở thành vấn đề nóng mỗi dịp tháng Chạp. Các dịch vụ cho thuê người xông đất và người đi xông đất tự tiếp thị qua mạng điện thoại di động ngày càng nhiều. Tết Ất Mùi đến, dịch vụ xông đất và những gia đình cần người xông đất bắt đầu chộn rộn, thậm chí lộn xộn. Tục xông đất của người Việt có từ lâu đời, có thể nói đây là nét văn hóa đẹp. Nhưng một khi nó bị thương mại hóa thì câu chuyện lại hoàn toàn khác.

Âm dương ngũ hành

Một chủ dịch vụ xông đất tên Trâm, sống ở quận 12, thành phố Sài Gòn, chia sẻ:

“Chữ xông đất và đạp đất đều có nghĩa giống nhau. Nó cái hai hướng liên quan, thứ nhất là hợp về ngũ hành, thứ hai là phải là tam hợp. Một vấn đề nữa là người xông đất phải vui tính, hoạt bát, sức khỏe… Xông đất thì phải chọn, chọn tuổi, chọn người, chứ không phải để tự nhiên họ đến. Việc chọn người xông đất thì phải chọn tuổi, chọn giờ, chọn địa điểm…”

Chữ xông đất và đạp đất đều có nghĩa giống nhau. Nó cái hai hướng liên quan, thứ nhất là hợp về ngũ hành, thứ hai là phải là tam hợp. Một vấn đề nữa là người xông đất phải vui tính, hoạt bát, sức khỏe…
-Bạn Trâm

Theo ông Trâm, hiện nay, nhu cầu tìm người xông đất ở thành phố Sài Gòn nói riêng và ở Việt Nam nói chung là rất cao. Đa phần những gia đình thuê người xông đất đầu năm là gia đình quan chức, gia đình thương nhân và một số cán bộ vừa, không phải là có chức quyền lắm nhưng đang nỗ lực để năm sau tốt hơn năm trước.

Mức giá một người xông đất thường dao động từ hai triệu đồng đến hai mươi triệu đồng, tùy thuộc vào thỏa thuận giữa chủ nhà và dịch vụ. Trong trường hợp chủ nhà và người xông đất tự thỏa thuận thì giá cả sẽ mềm hơn vì không qua môi giới dịch vụ.

Một khi qua môi giới dịch vụ, giá cả sẽ rất cao bởi trong chi phí xộng đất gánh cả chi phí dịch vụ đi tìm người đúng theo yêu cầu về cung mạng, năm và tướng mạo. Nghĩa là với chủ nhà tuổi nào, chọn người tuổi nào để xông đất vừa hợp cung mạng, vừa hợp với năm mà lại hợp với âm dương ngũ hành.

Ví dụ như chủ nhà thuộc mạng Hỏa, việc đầu tiên là dịch vụ phải chọn người xông đất thuộc mạng Mộc, nếu trường hợp âm dương ngũ hành của năm không cho phép người mạng Mộc xông đất mà phải là mạng khác thì dịch vụ phải chọn một người có mạng không khắc với mạng chủ nhà, có tướng người cao vừa, thuộc hành Mộc và khi đi xông đất phải mặc áo xanh, tượng trưng cho hành Mộc vì Mộc sinh Hỏa.

Nói chung, người làm dịch vụ cung cấp người xông đất đầu năm phải là một người am hiểu về âm dương ngũ hành, biết về cung mạng và định lượng được cung nào đi với cung nào thì được mấy phân, mấy lạng… Một người chủ dịch vụ cung cấp người xông đất mà không nắm các qui luật này thì sẽ không ai dám thuê hoặc người nào thuê nhầm họ sẽ không tốt cho một năm.

Mâm quả cúng Tết (Ảnh minh họa). RFA PHOTO.

Đó là quan điểm của ông Trâm, chủ một dịch vụ chuyên cung cấp người xông đất ở Sài Gòn và có tầm hoạt động ra đến Đà Lạt, Nha Trang. Ở những tỉnh này, ông có các vệ tinh để đi tuyển dụng các sinh viên, hợp đồng các ông xe ôm và một số thầy giáo về hưu cũng như một số thầy giáo dạy các môn sử, địa, giáo dục công dân. Đây là đối tượng phục vụ xông đất đầu năm tốt nhất bởi họ hoặc là tuổi trẻ cần tiền phụ giúp gia đình hoặc là tuổi cao, đã đủ chín chắn để hiểu chuyện và cũng cần tiền bởi các môn dạy của họ cả một tháng trời có khi chỉ bằng một giờ đi xông đất đầu năm.

Thường thì mỗi người xông đất sẽ cố gắng tìm cho mình ít nhất là hai lượt xông đất trong buổi sáng Mồng Một Tết. Cũng có nhiều người chạy đến bốn hoặc năm lượt xông đất vào sáng Mồng Một, số tiền họ kiếm được cũng ngót nghét chục triệu đồng.

Đương nhiên là ông chủ dịch vụ này đã giấu nhẹm một vấn đề quan trọng nhất trong dịch vụ xông đất của ông. Đó là vấn đề về âm dương ngũ hành, cung mạng, chọn  tướng mạo thuộc về quan niệm của người Trung Hoa và một số quan lại phong kiến vốn là hủ nho trước đây. Và việc ông làm vô hình trung dẫn dắt cộng đồng dần quay trở lại với văn hóa Trung Hoa.

Khuynh hướng Trung Quốc hóa

Một chủ dịch vụ xông đất khác tên Hùng, gốc Quảng Trị, hiện đang sống ở quận 8, Sài Gòn, chia sẻ:

Xông đất thì phải chọn tam hợp, như người tuổi Hợi thì gặp tuổi Mão, tuổi Mùi… Người đầu tiên đến nhà mình đầu năm mới thì phải chọn vì sợ xung khắc. Nếu thuận lợi thì dễ làm ăn.
-Anh Hùng

“Xông đất thì phải chọn tam hợp, như người tuổi Hợi thì gặp tuổi Mão, tuổi Mùi… Người đầu tiên đến nhà mình đầu năm mới thì phải chọn vì sợ xung khắc. Nếu thuận lợi thì dễ làm ăn. Tục lệ Việt Nam hồi xưa giờ là thế, người ta rất kỹ người xông đất, họ chọn tuổi rồi mời nhau, giờ này, giờ nọ mời anh đến nhà tôi..”

Theo ông Hùng, việc xông đất là một việc tốt nhưng cũng là một việc xấu. Tuy làm chủ dịch vụ cung cấp người xông đất nhưng trên thực tế ông không tin vào chuyện này cho mấy bởi một khi nó đã bị thương mại hóa thì đã mất hết linh thiêng.

Cũng theo ông Hùng, quan niệm về người xông đất đầu năm của ông bà ngày xưa có hai luồng khác nhau. Một luồng dựa theo lẽ tự nhiên, sau giao thừa, chủ nhà sẽ tự đạp đất cho chính mảnh vườn của mình bằng cách đi dạo để hít thở khí trời, đến một cội cây già nào đó để xin một nhánh lộc nhỏ mang về cắm bên cạnh nhành mai và đợi xem người xông đất đầu tiên của gia đình mình là ai để luận tuổi tác, tướng mạo mà đoán việc vui buồn cả năm. Với quan niệm này, người xông đất giống như một sứ giả dự báo của năm.

Luồng quan niệm thứ hai lại không dựa vào tự nhiên, không xem người xông đất như một dự báo đầu năm mà xem đó là việc con người cần điều chỉnh, phải lựa chọn cung, mạng, tuổi tác, tướng mạo cho hợp với chủ nhà, hợp với năm để đến xông đất. Thường thì các quan lại bắt gia nô trong nhà ra chọn kĩ và cho họ xông đất đầu năm, sau đó thưởng vài cắc bạc. So với nhóm trên, nhóm quan niệm tài lộc và chọn người xông đất thường là đám quan lại tàn nhẫn và tham lam.

Hiện tại, cách chọn người xông đất ở các dịch vụ mang đậm chất Trung Hoa và rất gần với quan niệm của nhóm quan lại tham lam thời phong kiến. Ông Hùng đưa ra nhận xét này và cho biết thêm là ông từng sống ở Sài Gòn, đi xe ôm gần hai mươi năm nhưng không đủ ăn, chật vật quá ông chuyển sang làm dịch vụ xông đất mỗi dịp Tết và có dư chút đỉnh để nuôi con ăn học. Hiện tại, các con ông đã trưởng thành, ông sẽ bỏ nghề này vào năm tới mặc dù càng về sau, dịch vụ này càng bội thu.

Bởi theo ông, ông đã chịu trận, đã ngậm đắng nuốt cay làm cái việc mà ông chưa bao giờ xem đó là chân chính để nuôi con ăn học. Bây giờ các con đã trưởng thành, ông phải sống cho tử tế để làm gương cho các con và ông cũng không muốn tiếp tay nhấn chìm đất nước vào cái biển mê tín dị đoan, tàn bạo và tham lam nữa!

Nhóm phóng viên tường trình từ Việt Nam.

http://www.rfa.org/vietnamese/reportfromvn/first-caller-for-rent-in-new-year-day-02132015124018.html/TTVN02132015.mp3