”...Nước mắt nào sẽ nhỏ xuống một khu an táng hoành tráng, nước mắt ai sẽ nhỏ xuống một lớp học rách nát, những hình hài trẻ thơ tiều tụy…?”
Mạng xã hội lại một lần nữa nóng bỏng về khu mộ hoành tráng của cựu chủ tịch nước Trần Đại Quang nhân một năm ngày mất của ông. Và, các đo đạc của các giáo sư đã cho biết chính xác, khu mộ phần của ông Quang rộng 5,5 hecta. Thật khủng khiếp.
Các triết gia đều cho rằng, con người chỉ thực sự bình đẳng khi sinh ra và khi chết đi. Nhưng Việt Nam thời hiện đại đã chứng minh rằng, con người vẫn bất bình đẳng cả khi chết đi rồi. Khu an táng cựu chủ tịch Trần Đại Quang ở Ninh Bình rộng đến 5,5 hecta có lẽ chỉ thua khu lăng mộ Tần Thủy Hoàng về mặt diện tích được báo chí nhà nước và mạng xã hội loan tải đã làm nhiều người nhói lòng.
Nước Mỹ giàu mạnh và hùng cường vào loại bậc nhất thế giới, nhưng mộ phần của các công dân Mỹ, các tỉ phú Mỹ và mộ phần của các tổng thống Mỹ bao giờ cũng nhỏ nhoi, đơn sơ và bình dị. Mộ phần của tổng thống John Kennedy và tổng thống Richard Nixon chỉ là mảnh đất bằng phẳng rộng 4-5 m2, trên đó có nắp mộ khắc ghi cây thánh giá, tên và năm sinh năm mất. Mộ của tổng thống, tỉ phú hay vĩ nhân Mỹ đều lặng thầm như những ngôi mộ của thường dân.
Với tính nhân bản, nhân văn tột cùng, người Mỹ chỉ luôn nghĩ về người sống, dành hết vật chất để chăm sóc người sống, không hoang phí vật chất của cải vào mộ phần. Một đám tang ở Mỹ chỉ có chi phí trung bình 1000 USD. Mọi phúng điếu đều hạn chế hoa, và tiền phúng điếu được dành cho các quỹ thiện nguyện.
Mộ của thủ tướng Anh lừng danh Winston Churchill cũng chỉ là nấm mộ nhỏ bé, đơn sơ. Vào năm 2015, thay vì một quốc tang trang trọng, cố vương Arab Saudi Abdullah được chôn cất giản dị trong một ngôi mộ nhỏ vô danh theo tín ngưỡng của phái Wahhabi, với niềm tin rằng tất cả mọi người đều bình đẳng trước Thượng đế khi chết.
Nhưng ở Việt Nam, mọi chuyện rất khác. Bức ảnh đầu tiên có xuất xứ từ báo Thanh Niên online ngày 24-9 cho biết, khu đất rộng mênh mông này sẽ là nơi đặt mộ phần của chủ tịch Trần Đại Quang (dù ông Quang có suất mộ phần ở nghĩa trang Mai Dịch dành cho cán bộ cao cấp nhưng có lẽ gia đình có nguyện vọng an táng tại quê nhà) với những công trình phụ trợ cầu kỳ. Chắc chắn trên khu đất bao la này sẽ hiện hình một ngôi mộ hoành tráng như những ngôi mộ hoành tráng khác ở Việt Nam được hình thành từ hoặc những nguồn tiền không sạch, hoặc từ ngân sách nhà nước- tiền thuế của dân, hoặc từ nguồn tiền của gia đình.
Khu an táng rộng mênh mông và ngôi mộ to vật vã có ý nghĩa gì đối với người đã chết và đối với người sống? Chắc chắn, nó chẳng có ý nghĩa gì đối với người đã chết. Có phải gia đình thực hiện các giải pháp phong thủy để mong mỏi vượng phát cho con cháu trong tương lai? Hay chính quyền chủ động xây dựng một khu phức hợp tâm linh để tạo nên một “huyền thoại” qua đó nô dịch nhận thức của người dân?
Mộ phần to và hoành tráng hoàn toàn không có khả năng khẳng định tầm vóc nhân cách- trí tuệ của một người khi còn đang sống. Nhưng chắc chắn, mộ phần to và hoành tráng khẳng định tính không nhân bản và nhân văn trong quá khứ của người đã chết, khẳng định nhận thức thấp kém của những người quyết định xây dựng mộ phần đó, khẳng định một thực tế đau xót rằng người vừa chết có một gia sản rất đồ sộ.
Có những tấm hình làm con người phẫn nộ, nhưng cũng có tấm hình làm con người day dứt không nguôi. Vào đầu tháng 9-2018 này, tấm hình chụp một lớp học ở Mường Nhé- Điện Biên đã gây xúc động, gây bão trên mạng xã hội. Tấm hình này được chụp vào một ngày cuối tháng 8-2018 bởi anh Đào Xuân Tùng, một người Hà Nội hay làm thiện nguyện. Anh Đào Xuân Tùng đã bật khóc nức nở khi chụp tấm hình này. Nhiều người cũng đã phải nhắm mắt lại sau khi xem kỹ hình ảnh. Anh Đào Xuân Tùng đã hứa với nhiều quan chức ở Điện Biên rằng, anh sẽ không công bố tấm hình này. Nhưng lương tâm anh ray rứt, vật lộn, cào cấu, cắn xé dữ dội. Anh cho rằng, nếu công bố tấm hình, nó sẽ có tác dụng lay động lương tri của các quan chức, của chính quyền trong việc chăm sóc trẻ em nói riêng và nâng cao cuộc sống của người dân vùng sâu, vùng xa và vùng cao nói chung.
Và anh đã nhờ bạn bè công bố tấm hình trên mạng xã hội. Trong tấm hình này, tất cả các em bé đều suy dinh dưỡng, quần áo rách rưới, tất cả đều không có giày dép, tất cả các em đều buồn và thiểu nảo… Ánh mắt nhìn của các em hiện hình lên sự tuyệt vọng, khổ đau và cầu cứu. Phía sau lưng các em là một lớp học tận cùng tiêu điều và xơ xác, chơ vơ và cô đơn giữa núi rừng hiu quạnh.
Tấm hình của anh Đào Xuân Tùng là minh chứng sống động để bác bỏ luận điệu của một kẻ tâm thần chính trị đã từng nói rằng, không nước nào trên thế giới chăm sóc thiếu nhi tốt như ở Việt Nam.
Khi đăng tải lại tấm hình của anh Đào Xuân Tùng trên tài khoản cá nhân ở mạng xã hội Facebook, cô giáo Trần Thị Bích Hà ở Sài Gòn đã đanh thép: “Chính quyền bao nhiêu năm qua đã bỏ mặc người dân. Chỉ một số ít nhân dân với những nỗ lực khủng khiếp đã có một cuộc sống tương đối dễ chịu về kinh tế, còn lại đa phần đều đói nghèo và bất hạnh. Chính quyền đừng tự huyễn hoặc mình mà hãy nhìn vào thực tế đắng cay của nhân dân và đất nước!”.
Nước mắt nào sẽ nhỏ xuống một khu an táng hoành tráng, nước mắt ai sẽ nhỏ xuống một lớp học rách nát, những hình hài trẻ thơ tiều tụy…?
Chu Vĩnh Hải
*****
Đọc Thêm
Đi xem mộ Trần Đại Quang (Lão Tạ - Tạ Duy Anh)
Tôi phải xin lỗi người quá cố là tôi không có ý định đi viếng ông, nên dùng từ xem mộ. Tôi chỉ có nhu cầu xác minh một sự thật.
Khi ông Trần Đại Quang từ trần, rộ lên vô số tin đồn khác nhau về khu mộ được ông chuẩn bị trước ở quê là xã Quang Thiện, huyện Kim Sơn, Ninh Bình. Một tờ báo chính thống hé lộ nó rộng hơn 3 ha, nhưng ngay sau đó phải rút xuống. Mạng xã hội đưa ra các con số khác nhau, dao động từ 5 đến 6,4 ha.
Ngồi ăn trưa tại một nhà hàng gần Bộ Giáo dục, giáo sư Nguyễn Minh Thuyết, phó giáo sư Đỗ Ngọc Thống, nhà thơ Dương Thuấn và tôi cùng cho rằng chuyện này không thể cứ nói lấy được, mà cần một sự chính xác tuyệt đối trước khi đưa ra bất cứ đánh giá nào. Quan trọng là khi sống, còn khi về với cát bụi, thì nấm mộ chỉ là chỗ vùi xương cốt. Tôi đã từng thấy mộ một vị tổng thống Hoa Kỳ nằm dưới gốc cây sồi, trong khu đất nhỏ, bên cạnh là mộ những người dân bình thường. Năm 1989 tôi về Đồng Bẩm, Thái Nguyên, đúng vào hôm mồng một tháng âm lịch, thấy cảnh tượng lạ: trong những gốc cây đa, trong các hốc đá, hay bất cứ nơi nào có thể đặt bát hương, đều có những que hương cháy đỏ lòe. Hỏi ra mới biết người dân vùng ấy thờ trộm bà Nguyễn Thị Năm. Nói thờ trộm, vì không được thờ công khai. Điều đó cho thấy, một người sống trong lòng dân, thì thậm chí chẳng cần phải có mộ.
Chúng tôi cùng cho rằng, người dân thường chỉ cần ba mét vuông. Một vị chủ tịch nước, nếu nhân số đó với 100 lần, tức là khoảng 300 mét vuông, đã là một con số kinh hoàng. Nhất là vị chủ tịch nước ấy từng thề suốt đời phấn đấu cho lý tưởng cộng sản, chiến đấu, hy sinh cho nhân loại, cho giai cấp cần lao, không màng vinh hoa, bổng lộc! Sống đã thế, chết về với cát bụi lại càng phải giản dị. Sống đã hy sinh vì dân, lo trước dân, hưởng sau dân, thì chết đi lẽ nào, như những lời đồn đại, chỉ vì ngôi mộ mà khiến hàng trăm người dân, vĩnh viễn qua các đời, không có đất cấy trồng! Chúng tôi bèn hẹn nhau sẽ về tận nơi xem thực hư tin đồn đến đâu. Có thể nhiều người ghét chủ tịch nước, ghét gia đình ông nên nói vu cho ông như vậy?
Nhưng từ khi hẹn nhau đến lúc có thể thực hiện, vừa tròn một năm.
Chúng tôi gồm: phó giáo sư Đỗ Ngọc Thống, nhà thơ Dương Thuấn, hai người bạn lính của tôi và cuối cùng là tôi. Thời tiết đẹp, đường đi khá thuận lợi. Google map chỉ dẫn tận tình.
Hóa ra ông phó giáo sư không chỉ trực ngôn khi bày tỏ ý kiến, mà còn rất nghệ sỹ khi vặn vô lăng. Sau khoảng 2 giờ xe chạy, chúng tôi vào địa phận xã Quang Thiện. Từ xa chúng tôi đã dễ dàng nhận ra khu mộ Chủ tịch nước, nhờ ở những cây si hay họ si gì đó, với một kiểu tán không thể lẫn với bất cứ loài cây nào khác hiện có ở địa phương. Những bức tường thấp chạy quanh cả bốn cạnh hình chữ nhật, ngăn khu mộ với phần đất nông nghiệp còn lại.
Chúng được chia làm ba phần, đánh dấu bằng ba cầy cầu bắc qua con mương chạy phía trước khu mộ, rộng hơn chục mét. Đoạn mương thuộc về khuôn viên khu mộ được kè rất đẹp, rất công phu, còn lại vẫn là bờ đất.
Mộ Chủ tịch nước là một cái vòng tròn, xây bao xung quanh, còn lại bên trong đắp đất và trồng cỏ, có vẻ còn tạm bợ, với đường kính trên 10 mét. Thực lòng trong đời tôi chưa thấy cái mộ nào to như vậy.
Tôi biết bạn đọc đang sốt ruột, vì thế tôi nói rất nhanh: Chiều dài của khu mộ dọc theo con mương kè đá trên dưới 600 mét (những người đưa thông tin 640 mét là do họ gộp cả phần đất còn lại của người dân, hiện nằm bên ngoài ranh giới với khu mộ. Việc sắp tới nó có bị giải tỏa để khu mộ hoàn hảo hơn hay không, thì chúng tôi không biết), còn chiều rộng kéo từ bờ mương đến phần tiếp giáp ruộng lúa thì khoảng 100 mét.
Tóm lại, tính khiêm tốn thì khu mộ Chủ tịch nước rộng khoảng 55.000 mét vuông. Tức là 5 héc ta rưỡi, tức là khoảng 15 mẫu Bắc bộ. Thôi, khỏi phải cãi nhau!
Trước khi ra về, chúng tôi nhập vào mấy người từ nơi khác đến, cùng thắp hương cho ông Trần Đại Quang, như thắp hương cho một người quá cố có mộ nằm chơ vơ ven đường. Mát ruột nhất là được nhận những nụ cười rất tươi của mấy cháu công an làm nhiệm vụ tại khu mộ.
Tạ Duy Anh
No comments:
Post a Comment