Cao tốc Đà Nẵng - Quảng Ngãi: vì cơn mưa hay do 'kỷ niệm quốc khánh'?

Ánh Liên (VNTB) Đường cao tốc Đà Nẵng - Quảng Ngãi mới thông xe đã xuất hiện ổ gà và ổ trâu. Giám đốc Ban quản lý dự án cao tốc Nguyễn Tiến Thành khẳng định: Sự cố như báo phản ánh chỉ là cục bộ, tải trọng xe, dầu diesel chảy tràn và nhất là nước mưa đọng trên đường.

Quan điểm này nhận được sự hoan nghênh nhiệt thành của ông ít người, vì họ hiểu tác dụng của cơn mưa lẫn tải trọng xe là cơ sở khiến con đường xuống cấp tại Việt Nam. Hai thủ phạm này thường xuyên hiện hiện ở những con đường hàng ngàn tỷ đồng, vốn được trích ra từ ngân sách nhà nước. Sức mạnh của cơn mưa và tải trọng xe là có thể hỗ trợ đơn vị giám sát, đơn vị thi công thoát khỏi trách nhiệm ràng buộc có liên quan, bao gồm cả trách nhiệm hình sự. Và ông Nguyễn Tiến Thành, một người kỹ sư rất trẻ tuổi đã học rất nhanh điều đó. Nhưng điều ông Thành không ngờ rằng, sau phát biểu đó, các báo đồng loạt đăng tin: Có dấu hiệu bớt xén, thay đổi vật liệu khi thi công cao tốc 34.500 tỷ.

Cơn mưa và xe cũng như dầu diesel đã không giúp ông Thành được nhiều lắm.

Trách nhiệm là điều hiếm hoi, khi một công trình liên quan đến cơ sở hạ tầng bị phát lộ sai phạm, thì người đứng đầu thi công và giám sát phải chịu trách nhiệm đầu tiên. Nhưng chắc chắn, con số 34.500 tỷ đồng đầu béo bở này không chỉ đến từ một hoặc hai người, mà còn có hàng tá người, trong đó có không ít đội ngũ quan chức về mặt quản lý vận tải. Vấn đề là, pháp luật có làm nghiêm để khiến những người đứng mũi chịu sào khai ra đường dây đó hay không,…

Con đường cao tốc trị giá gần 35.000 tỷ đồng nay mang trên mình 'ổ gà, ổ trâu'. Ảnh: Facebook

Điều tồi tệ là sau khi sự cố ‘ổ gà, ổ trâu’ xảy ra, thì đơn vị có liên quan lập tức ‘vá đường’ bằng những công cụ hết sức thô sơ. Hình ảnh này cho thấy, cách ứng xử của những người liên quan đến tuyến đường quan trọng và là huyết mạch tương lai của quốc gia cực kỳ… thờ ơ. Từ những ‘ổ gà, ổ voi’, báo giới tiếp tục phát lộ chuyện Kiểm toán Nhà nước từng chỉ ra một loạt dự án của Tổng công ty đầu tư phát triển đường cao tốc Việt Nam (VEC) có vi phạm về quy định vay vốn là một trong những nguyên nhân khiến cho trần giải ngân vốn ODA của kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2016 - 2020 đã 'thủng' khi vượt dự toán 36.950 tỷ đồng.

Điều tuyệt vời là ‘thủng vốn’ hay ‘thủng đường’ thì dân vẫn phải gánh chịu, bởi nguồn vốn ODA – vốn được tính theo từng đồng thuế của thế hệ này với thế hệ sau được ‘lãnh đạo’ sử dụng không hiệu quả. Con đường từng được kỳ vọng sẽ là động lực thúc đẩy kinh tế, giảm ùn tắc giao thông nay lại trở thành con đường đầy thất vọng về uy tín, trách nhiệm và cả lương tâm của những người ‘làm đường’ tại Việt Nam.

Mở rộng hơn một tí, tham nhũng là quốc nạn, từng là một trong những nguyên nhân chủ yếu nhất khiến cho Việt Nam đội trần nợ công.

Facebooker Thịnh Đoàn đã chia sẻ quan điểm trên một group về giao thông: Đề nghị Bộ GTVT làm ngay ‘mái che’ cho toàn tuyến cao tốc Đà Nẫng - Quảng Ngãi. Đây là ý tưởng khá khôi hài, nhưng nó cũng đồng thời cho thấy rằng, thực trạng ăn cắp nguồn vốn ODA qua tham nhũng đã là chuyện cười ra nước mắt, như cách mà người dân gọi con số một ngàn tỷ hay mười ngàn tỷ. Nó biểu hiện cho một thể chế thiếu minh bạch, và quyền giám sát của nhân dân hoàn toàn bị khống chế.

‘Mái che’ cũng là cách mà không ít người dân thất vọng trong khâu xử lý, là cách nói biếm họa tốt nhất để chỉ về tình trạng che dấu thủ phạm thật, về chuyện ‘hiến tế’ một người để xử lý sai phạm tham nhũng, và cả việc xử lý vấn nạn tham nhũng trong công trình công không sâu sát mà chủ yếu là ‘chê dấu khuyết điểm và che dấu thủ phạm thực’.

Tập đoàn Sơn Hải với những tuyến đường thi công chất lượng. 

Trong khi các đơn vị nhà nước đang loay hoay ‘mở đường và sửa đường’ thì một công ty tư nhân là Tập đoàn Sơn Hải (tập đoàn lớn của tỉnh Quảng Bình) gây ấn tượng với việc đảm bảo thi công gói thầu mở rộng quốc lộ 1A qua Quảng Bình với bảo hành 5 năm, đến nay, vẫn không thấy vết hằn lún, nứt nẻ, ổ gà,... Trong khi đó, dự án mở rộng quốc lộ 1A với kinh phí 7.800 tỷ đồng qua Bình Định (với Ban Quản lý dự án đường Hồ Chí Minh) lại xuất hiện dày đặc ổ gà, ổ voi và ổ trâu. Và lý do quen thuộc lại đến từ…. mưa lớn! Chưa hết, đoạn đường mở rộng qua tỉnh này lại rơi vào kịch bản quen thuộc, khi mà Kiểm toán Nhà nước xác định khối lượng một số hạng mục công trình trong tổng mức đầu tư chưa phù hợp với thiết kế cơ sở của dự án làm tăng tổng mức đầu tư.

Câu chuyện đường cao tốc giờ đây phải trở thành bài học nhãn tiền trong kiểm soát vốn đầu tư trong lĩnh vực hạ tầng, và sắp tới là các đoạn đường cao tốc các tỉnh thành còn lại theo cách nghĩ 'ăn không chừa thứ gì'.

Nhưng, trách nhiệm cơ quan quản lý là Bộ GTVT ở đâu? Bởi trong một buổi chiều nắng gắt ngày 2.8.2018, Bộ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Văn Thể đã phê phán của Ban quản lý đường cao tốc Đà Nẵng Quảng Ngãi (VEC), trong đó ông nhân mạnh: Việc hoàn chỉnh để kỷ niệm 2.9 khánh thành liệu có kịp không? Thủ tướng sẽ dự khánh thành đấy, không hoàn chỉnh đâu có được.