Tháng 6 năm ngoái, Luật An ninh mạng bắt đầu có hiệu lực ở Trung Quốc, khiến cho giới doanh nghiệp cung cấp dịch vụ trên mạng (gọi tắt là doanh nghiệp mạng) trở nên khốn đốn hơn bao giờ hết.
Theo điều 47 của luật này, doanh nghiệp mạng chịu trách nhiệm đối với các thông tin xuất bản hoặc đăng tải trên mạng. Điều này có nghĩa là, họ phải đảm bảo người dùng không đưa lên mạng những nội dung vi phạm bất kỳ một điều luật hay quy định nào của chính quyền.
Kết quả là, các doanh nghiệp mạng phải tự đặt ra những biện pháp kiểm duyệt nội dung của người dùng. Thành thử, họ vô tình biến mình thành một chân rết trong bộ máy kiểm duyệt của đảng Cộng sản để o ép khách hàng, dù chính khách hàng mới là người nuôi sống họ.
Các điều khoản mơ hồ trong Luật An ninh mạng, hẳn nhiên, đã gây ra một áp lực khủng khiếp cho các doanh nghiệp. Nhưng mọi chuyện không dừng lại ở đó. Hàng loạt các quy định và tuyên bố được đưa ra ngay sau khi luật này có hiệu lực đã đẩy các doanh nghiệp mạng vào thế phải phục tùng.
Chạy đua với pháp luật
Một tháng sau khi Luật An ninh mạng có hiệu lực, Cơ quan Quản lý Không gian mạng Trung Quốc (CAC) đã ban hành một bản tuyên bố, yêu cầu các doanh nghiệp hàng đầu phải sửa chữa các vi phạm trên mạng như “phổ biến thông tin sai lệch”, “xuyên tạc lịch sử Đảng Cộng sản”, hay “gây rối trật tự công cộng”. Nhưng thế nào là xuyên tạc lịch sử và thế nào là gây rối trật tự công cộng? Gánh nặng giải thích luật lại một lần nữa đè lên vai các doanh nghiệp.
Tiếp đó, tháng 10 năm 2017, CAC tiếp tục đưa ra những tuyên bố mới, yêu cầu các doanh nghiệp mạng phải trừng phạt bất cứ nhân viên nào đăng tải những nội dung bất hợp pháp. Các nhân viên truyền thông trực tuyến này còn bị buộc phải “đi học ít nhất 10 tiếng về quan điểm báo chí của Mác-xít”.
Đồng thời, các doanh nghiệp mạng cũng bị buộc phải cải thiện hệ thống đánh giá bảo mật, sao cho các thông tin bị cấm sẽ không thể lan truyền. Vấn đề là, bản tuyên bố này không cho biết các doanh nghiệp cần phải làm gì để tuân theo tiêu chuẩn.
Từ lúc Luật An ninh mạng được thông qua, Sina Weibo và ứng dụng tổng hợp tin tức hàng đầu Jinri Toutiao liên tục bị CAC chỉ trích trực tiếp do không theo dõi đầy đủ các nội dung khiêu dâm. Thậm chí, cuối năm ngoái, Jinri Toutiao còn bị chính phủ ngắt hoạt động trong vòng 24 giờ vì “lan truyền nội dung khiêu dâm và thô tục”.
Nên biết rằng, Toutiao thu hút đến 120 triệu người dùng truy cập mỗi ngày. 24 giờ ngưng hoạt động là một cú đấm trời giáng, không chỉ tới túi tiền của doanh nghiệp, mà còn tới uy tín làm ăn trên thị trường chứng khoán. Ngay lập tức, Toutiao thông báo sẽ thuê thêm 2.000 nhân viên “đánh giá nội dung” bên cạnh 4.000 người có sẵn, để tăng khả năng giám sát khách hàng. Hai tuần sau, Toutiao lên báo đài xin lỗi chính quyền, và cam kết thuê thêm 4.000 người nữa để kiểm duyệt nội bộ, một động thái mà tờ Thời báo Tự do Hong Kong gọi là “hèn hạ”.
Hình phạt dành cho Weibo còn kinh khủng hơn. Vì Facebook, Twitter đã bị buộc cuốn gói ra khỏi thị trường Trung Quốc từ năm 2009, nên Weibo trở thành một trong những ứng dụng mạng xã hội đắt khách nhất, với 360 triệu người truy cập hàng tháng. Vậy mà các cổng thông tin của nó bị chính quyền đình chỉ trong vòng suốt một tuần chỉ để giám sát lại nội dung, chủ yếu ở hai cổng “xu hướng” (trend) và “được tìm kiếm nhiều nhất” (most searched).
Giải pháp của Weibo là lên tiếng đổ lỗi cho các khách hàng. Hơn 1.000 tài khoản bị đá ra khỏi hệ thống. Weibo cũng xin lỗi và hứa xây dựng một không gian xã hội lành mạnh. Có lẽ họ không còn cách nào khác (trừ khi họ tự dọn ra khỏi Trung Quốc như Google đã làm vào năm 2010), bởi những hành động trừng phạt một cách cắc cớ và bất chợt của chính quyền Trung Quốc đã khiến giá cổ phiếu của Weibo giảm mạnh nhiều lần (có lần sụt tới 11%), gây thiệt hại hơn bất cứ một khoản tiền phạt nào.
Hẳn là vì áp lực này mà các doanh nghiệp dịch vụ mạng tự kiểm duyệt mình đến mức… lố.
Đơn cử, tháng Tư vừa rồi, Weibo ra lệnh cấm những nội dung “khiêu dâm, bạo lực, và nội dung có liên quan đến đồng tính” để “dọn sạch mạng xã hội”. Hành động của Weibo khiến cộng đồng LGBT phản ứng dữ dội, và giá cổ phiếu của Weibo trên sàn NASDAQ lại bị thổi bay thêm một lần nữa.
Không kiểm duyệt thì chính quyền sờ gáy, mà kiểm duyệt thì khách hàng tẩy chay. Doanh nghiệp mạng ở Trung Quốc phải làm sao mới vừa lòng thiên hạ?
Nhận chỉ thị kiểm duyệt
Nhưng ít ra thì chính quyền Trung Quốc cũng cung cấp cho các doanh nghiệp vài bộ chuẩn mực kiểm duyệt, thông qua các văn bản chỉ thị, khiến doanh nghiệp mạng không tới nỗi quá khó xử.
Các văn bản này không được công khai, song nhiều khi nó bị rò rỉ ra ngoài theo cách này hay cách khác.
Hồi năm 2015, nhà báo Gao Yu đã bị kết án bảy năm tù vì “để lộ bí mật quốc gia” sau khi chính quyền cáo buộc rằng bà đã chia sẻ một văn bản mật. Văn bản này được gọi là “Tài liệu số 9”. Theo đó, các cán bộ nhà nước được lệnh phải khu trừ bảy loại nội dung có tính chất “gây ảnh hưởng lật đổ xã hội”, như nội dung về “dân chủ hợp hiến phương Tây” và “giá trị phổ quát”.
Thông thường, những tài liệu rò rỉ thường được đăng tải trên trang web China Digital Times, một chuyên trang theo dõi các khuynh hướng kiểm duyệt ở Trung Quốc (một dạng như Wikileaks).
“22/12/2017: Truyền thông không được đưa các tin liên quan tới Giáng sinh. Các phương tiện truyền thông ở mọi cấp độ, không được phổ biến các bài viết liên quan tới chủ đề ‘nghỉ lễ ở nước ngoài’.”
Đây là một chỉ thị ngắn bị rò rỉ trên trang China Digital Times, ngay trước lễ Giáng sinh hồi năm ngoái. Số là, trước đó các thành viên Đảng Cộng sản Trung Quốc ở tỉnh Hồ Nam vừa ký một quy tắc ứng xử trong đó cam kết không tham gia những buổi tiệc Giáng sinh, vì đảng viên “không nên mù quáng đi theo thứ thuốc phiện tinh thần của phương Tây”.
No comments:
Post a Comment